ਉਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਵੀਹ ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ , ਜਦੋਂ ਆਇਸ਼ਾ ਬੇਗਮ ਦਾ ਪਤੀ ਦੇਸੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਚੂਰ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੁੱਲੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡੁੱਬ ਗਿਆ । ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਆਖਰੀ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਜੇਹਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨ ਪਤਨੀ ਦਾ ਖਿਆਲ ਖਟਕਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ , ਜੋ ਉਸ ਵਕਤ ਸਿਰਫ਼ 25 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ , ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਪੰਜ ਛੋਟੇ – ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਦੇ ਸਹਿਤ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਗਿਆ ਸੀ । ਇਹ ਵੀ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਉਣਾ ਓਨਾ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਸਦਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਆਇਸ਼ਾ ਲਈ ਮਾਰ ਕੁਟਾਈ ਅਤੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਭਰੇ ਤਮਾਮ ਨਾਉਮੀਦ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਸੀ ਜਾਂ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਸੀ , ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡੂੰਘੀਆਂ ਪੀੜਾਵਾਂ, ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਨਾਉਮੀਦੀ ਦਾ ਸਬੱਬ ਸਨ । ਸ਼ਾਇਦ ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਸੱਚ ਸਨ ।
ਆਇਸ਼ਾ ਤੱਦ ਸਿਰਫ਼ ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ , ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਇੱਕ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੇ ਰਿਕਸ਼ਾ ਚਲਾਣ ਵਾਲੇ ਆਦਮੀ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਵਿਆਹ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਜੇਠ ਉਸਨੂੰ ਜਮੀਂਦਾਰ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਣ ਲਗਾ । ਦਿਨ ਭਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਰੋਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ । ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਘਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਨਿਪਟਾਨਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ , ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸੂਰਜ ਉੱਗਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਉਠ ਜਾਂਦੀ । ਉਹ ਹੁਣ ਵੀ ਛੋਟੀ ਬੱਚੀ ਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇੰਨੀ ਔਖੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਆਦਤ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਸਦੀ ਪਿੱਠ ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ –ਛੋਟੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਉਸਦੀ ਸਾਰੀ ਕਮਾਈ ਦਾਰੂ ਵਿੱਚ ਉੱਡਾ ਦਿੰਦਾ ।
ਆਇਸ਼ਾ ਲਈ ਵਿਆਹ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸੀ ਕਦੇ ਨਾ ਖਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਅਕਾਊ ਕੰਮ ਅਤੇ ਹੱਡਭੰਨ ਮਿਹਨਤ , ਰਾਤ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸੀ ਸ਼ਰਾਬੀ ਪਤੀ ਦੇ ਠੁਡੇ ਅਤੇ ਮਾਰ ਕੁੱਟ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜਚਕੀ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਲੜੀ ਸੀ । ਅੱਜ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਮਾਰ ਕੁਟਾਈ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਉਸਦੀ ਦੇਹ ਤੇ ਬਦਸਤੂਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ । ਜਚਕੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਬਸ ਇੱਕ ਹੀ ਗੱਲ ਸੀ ਕਿ ਉਂਜ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਜਚਕੀ ਦੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਮਜਦੂਰੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ , ਲੇਕਿਨ ਹਰ ਵਾਰ ਬੱਚਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਰਿਵਾਜ ਦੇ ਚਲਦੇ ਉਹ ਚਾਲ੍ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਆਰਾਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਸੀ । ਇੰਜ ਹੀ ਜਵਾਨ ਵਿਧਵਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਿਵਾਜ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੋਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਨੇ ਚਾਲ੍ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ , ਨੌਂ ਬਰਸ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ , ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਦੇ ਇਹੀ ਦਿਨ ਸਨ । ਸੋਗ ਦਾ ਵਕਤ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਨ ਲਈ ਹੱਥ ਜੋੜੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨਿਰਦਈ ਤਾਹਨੇ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ , ‘ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੂੰ ਇਹਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਆਈ , ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁਣ ਪਾਲ ਵੀ । ਕਿਸੇ ਚੀਜ ਲਈ ਸਾਡਾ ਮੂੰਹ ਮਤ ਵੇਖਣਾ । ’ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਉਹ ਪਲਟਕੇ ਉਸ ਦਿਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਸਮੁੱਚੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵੱਲ ਵੇਖਦੀ ਹੈ , ਨਿਰੰਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵੱਲ । ਉਹ ਤਾਹਨਿਆਂ, ਪਤੀ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸਮਰਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸੀ ।
ਪਤੀ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਭੁੱਖੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੜਕ ਤੇ ਬੈਠੀ ਭਿੱਛਿਆ ਮੰਗਦੀ ਰਹੀ । ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਹਥੇਲੀਆਂ ਫੈਲਾਈਆਂ ਸਨ , ਇਸ ਲਈ ਦਿਲ ਨੂੰ ਕਰੜਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਚਾਰ ਅਤੇ ਛੇ ਬਰਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਘਰੇਲੂ ਨੌਕਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ । ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਰਹਿਣ – ਖਾਣ ਦੇ ਇਲਾਵਾ 25 ਰੁਪਏ ਮਹੀਨਾ ਮਿਲਦਾ । ਉਸਦਾ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੜਕ ਕਿਨਾਰੇ ਦੇ ਇੱਕ ਰੇਸਟੋਰੇਂਟ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਗਾ । ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਹ ਰੁਪਏ ਮਹੀਨਾ ਮਿਲਦਾ । ਆਇਸ਼ਾ ਦੀ ਮਾਂ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਇਸ ਲਈ ਉਹੀ ਇਕਲੌਤਾ ਬੱਚਾ ਸੀ , ਜੋ ਸੱਤਵੀਂ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹ ਸਕਿਆ ।
ਖੁਦ ਆਇਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੋਲ ਸੜਕ ਉਸਾਰੀ ਮਜਦੂਰ ਦਾ ਕੰਮ ਮਿਲ ਗਿਆ । ਖਾਣ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦੇ ਵਕਤ ਜਦੋਂ ਬਾਕੀ ਮਜਦੂਰ ਖਾਣਾ ਖਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ , ਉਹ ਪਿੱਛੇ ਝਾੜੀਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸੌਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ । ਜਦੋਂ ਭੁੱਖ ਹੋਰ ਬੇਕਾਬੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਢੇਰ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪੀ ਲੈਂਦੀ ਅਤੇ ਕਮਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਕਸ ਕੇ ਸਾੜ੍ਹੀ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਉਸੀ ਦ੍ਰਿੜ ਨਿਸ਼ਚੇ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ । ਜੇਕਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਰੋਂਦੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਿਲਾਉਣ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦੇ ਟੈਂਟ ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸੀ ਗੰਜੀ ( ਚਾਵਲ ਦਾ ਮਾੜ ) ਦੇਣ ਲਈ ਹੱਥ ਜੋੜਦੀ । ਹਰ ਬੱਚਾ ਕੁੱਝ ਚੱਮਚ ਗੰਜੀ ਪੀਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ । ਉਹ ਵੱਡੇ ਦਾਰਸ਼ਨਕ ਲਹਿਜੇ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ , ‘ਜੇਕਰ ਗਰੀਬ ਨੇ ਜਿੰਦਾ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਰੋਟੀ ਦੀ ਭਿੱਛਿਆ ਮੰਗਣਾ ਸਿਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ । ’ ਕਦੇ – ਕਦਾਈਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੜਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਕੰਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ । ਪਰਤਣ ਵਿੱਚ ਉਹ ਲੋਕ ਉਸਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸੁੱਕੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਪਰਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੋਟੀਆਂ ਦਾ ਉਤਸਵ ਮਨਾਂਦਾ ਸੀ ।
ਜਦੋਂ ਸੜਕ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਖੁਦ ਆਇਸ਼ਾ ਵੀ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਚੱਲੀ ਆਈ ਅਤੇ ਡੇਢ ਸੌ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬਾਈ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗੀ । ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਧੀ , ਜਦੋਂ ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਡੱਬੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗੇ । ਇੱਕ ਦਿਨ ਧੀ ਮਹਮੂਦਾ ਦਾ ਹੱਥ ਪਲਾਸਟਿਕ ਗਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਉਂਗਲੀਆਂ ਖੋਹ ਬੈਠੀ । ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਵੱਡੀ ਧੀ ਸ਼ਹਿਨਾਜ ਸਤਾਰਾਂ ਬਰਸ ਦੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਆਇਸ਼ਾ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦੁਗਣੇ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਤੈਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ , ਜਿਸਦੀ ਪਤਨੀ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਹਿਤ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਗਈ ਸੀ । ਆਇਸ਼ਾ ਨੇ ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦਹੇਜ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਨੂੰ ਰਾਜੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ । ਲੇਕਿਨ ਨਿਕਾਹ ਦੀ ਰਾਤ ਉਸਨੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਵਿਆਹ ਦੇ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਮਟਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਪੰਜ ਜੋੜੇ ਕੱਪੜਾ , ਬਰਤਨ , ਪਾਣੀ ਦੀ ਟੰਕੀ , ਇੱਕ ਘੜੀ ਅਤੇ ਬਿਸਤਰੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਿਕਾਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਕੁਝ ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਆਇਸ਼ਾ ਬਹੁਤ ਗ਼ੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸੀ , ਲੇਕਿਨ ਉਸਦੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਅਤੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ । ਲੇਕਿਨ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਨਾਜ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਹ ਵੀ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਕੇ ਉਸਨੂੰ ਕੁਟਦਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਸੋਨਾ – ਚਾਂਦੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਤੇ ਚਸ਼ਮਾ ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ , ਲੇਕਿਨ ਉਸਨੇ ਸ਼ਹਨਾਜ ਨੂੰ ਘਰ – ਘਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ । ਸ਼ਹਨਾਜ ਨੇ ਇੱਕ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਉਹ ਬੱਚਾ ਆਪਣੀ ਨਿਰ ਔਲਾਦ ਭੈਣ ਨੂੰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਉਸ ਭਿਆਨਕ ਰਾਤ ਨੂੰ , ਜਦੋਂ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ , ਸਗੋਂ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਵੀ ਧੱਕੇ ਮਾਰਕੇ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਤੱਦ ਪੂਰਾ ਪਰਵਾਰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਨਾਰਾਇਣਪੁਰ ਪਰਤ ਆਇਆ । ਵਿਧਵਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਉਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੋਈ ਖੁਸ਼ੀ ਭਰੀ ਵਾਪਸੀ ਨਹੀਂ ਸੀ , ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਬੱਚੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਿਆਹ ਕੇ ਆਈ ਸੀ । ਛੋਟੀ ਧੀ ਮਹਮੂਦਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਜਿਆਦਾ ਵੱਡੀ ਚੁਣੋਤੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਤਿੰਨ ਉਂਗਲੀਆਂ ਖੋਹ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । ਉਸਦਾ ਲਾੜਾ ਵੀ ਚਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਲਾ ਸ਼ਾਦੀਸ਼ੁਦਾ ਆਦਮੀ ਸੀ । ਬੇਟੇ ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਤਾਂ ਆਇਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਸੀ ਕਿ ਹੁਣ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲੇਗੀ , ਲੇਕਿਨ ਉਸਦਾ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਬਾਪ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾਰੂ ਪੀਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੇ ਹੀ ਪੈਸਾ ਘਰ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ । ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ ਕੁੱਝ ਠੀਕ ਸੀ , ਲੇਕਿਨ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਟਰੱਕ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗੜ ਗਿਆ ।
ਅੱਜ ਵੀ ਉਹ ਯਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ , ‘ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਚੀਜ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ - ਬਸ ਦੋ ਰੋਟੀਆਂ ਘਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਅਥਾਹ ਸੰਘਰਸ਼ । ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਜਿੰਦਗੀ ਜੀਵੀ , ਲੇਕਿਨ ਕੀ ਜਿੰਦਗੀ ਅਜਿਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ , ਹਰ ਦਿਨ ਸਿਰਫ ਜਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ?
ਸ੍ਰੋਤ: http://klaragill.wordpress.com/
No comments:
Post a Comment