ਨਵੇਂ ਸਿਨਮੇ ਦੇ ਮੋਢੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ , ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਿਲਮਕਾਰ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ ਮਨੀ ਕੌਲ ਦਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਨਿਧਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ . 66 ਸਾਲ ਦੇ ਮਨੀ ਕੌਲ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬੀਮਾਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ .
ਮਨੀ ਕੌਲ ਨੇ ਉਸਕੀ ਰੋਟੀ , ਅਸਾੜ ਕਾ ਏਕ ਦਿਨ , ਦੁਵਿਧਾ ਅਤੇ ਇਡਿਅਟ ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ - ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੀ ਮਿਲੀ . ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਕਰਿਟਿਕਸ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ ਹੈ .ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ ਮੁਕਤੀਬੋਧ ਬਾਰੇ ਮਨੀ ਕੌਲ ਦੀ ਫਿਲਮ ' ਸਤਹ ਸੇ ਉਠਤਾ ਆਦਮੀ ' ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਤਜੁਰਬਾ ਸੀ.
60 ਦੇ ਦਸ਼ਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ‘ਨਿਊ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਨਮਾ’ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਵੀਂਆਂ ਅਤੇ ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਚਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮ੍ਰਿਣਾਲ ਸੇਨ , ਕੁਮਾਰ ਸਾਹਿਨੀ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ - ਨਾਲ ਮਨੀ ਕੌਲ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ .
ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਮੂਲ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਮਨੀ ਕੌਲ ਨੇ ਐਫ ਟੀ ਟੀ ਆਈ ਵਿੱਚ ਪੜਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਤਰੇ .
ਛੇਤੀ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਕੇ ਆਪਣੀ ਵੱਖ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾ ਲਈ . ਬਾਲੀਵੁਡ ਦੀ ਤੜਕ - ਭੜਕ ਤੋਂ ਦੂਰ ਉਹ ਜੀਵਨ ਭਰ ਆਪਣੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਰਹੇ .
1969 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ‘ਉਸਦੀ ਰੋਟੀ’ ਨਾਮ ਦੀ ਫਿਲਮ ਬਣਾਈ ਜੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਫਿਲਮ ਸੀ . ਇਸਦੇ ਲਈ ਮਨੀ ਕੌਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਕਰਿਟਿਕਸ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ .
1971 ਵਿੱਚ ਮੋਹਨ ਰਾਕੇਸ਼ ਦੇ ਡਰਾਮੇ ‘ਅਸਾੜ ਕਾ ਏਕ ਦਿਨ’ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇਸ ਨਾਮ ਦੀ ਫਿਲਮ ਬਣਾਈ . ਇਸ ਵਿੱਚ ਓਮ ਪੁਰੀ , ਰੇਖਾ ਸਬਨਿਸ ਅਤੇ ਅਰੁਣ ਖੋਪਕਰ ਨੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ . ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਕਰਿਟਿਕਸ ਅਵਾਰਡ ਵੀ .
ਸਾਲ 1973 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਫਿਲਮ ‘ਦੁਵਿਧਾ’ ਨੂੰ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੀ ਮਿਲੀ . ਇੱਕ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਲੋਕ ਕਥਾ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇਸ ਫਿਲਮ ਲਈ ਵੀ ਮਨੀ ਕੌਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਮਿਲਿਆ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਕਰਿਟਿਕਸ ਅਵਾਰਡ .
70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ‘ਘਾਸੀਰਾਮ ਕੋਤਵਾਲ’ ਡਰਾਮੇ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਫਿਲਮ ਵੀ ਬਣਾਈ ਸੀ ਜੋ ਓਮ ਪੁਰੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫਿਲਮ ਸੀ .
ਮਨੀ ਕੌਲ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜਗ੍ਹਾ ਦਿੱਤੀ . 1989 ਵਿੱਚ ਆਈ ਗ਼ੈਰ - ਫੀਚਰ ਫਿਲਮ ‘ਸਿੱਧੇਸ਼ਵਰੀ’ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਠੁਮਰੀ ਗਾਇਕਾ ਸਿੱਧੇਸ਼ਵਰੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵਿਖਾਇਆ ਸੀ . ਇਸਦੇ ਲਈ ਮਨੀ ਕੌਲ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਇਨਾਮ ਮਿਲਿਆ .
90 ਦੇ ਦਸ਼ਕ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਟੀ ਵੀ ਲਈ ਮਿਨੀ ਸੀਰੀਜ ਬਣਾਈ ‘ਇਡੀਅਟ’ ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਤੋਰ ਫਿਲਮ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ . ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹਰੁਖ ਖਾਨ ਨੇ ਵੀ ਰੋਲ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੱਡੇ ਸਟਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ ਸੀ . ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਕਰੀਟਿਕਸ ਅਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ .
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵੀ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 1982 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਵ੍ਰਿਤਚਿਤਰ ਧਰੁਪਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ .
