Saturday, February 26, 2011
Friday, February 25, 2011
ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਵਿਸਲੇਸ਼ਣ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ-ਗਰੀਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਾ
ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਦੋ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਰਹੇ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਉਸਦਾ ਗੁਣ ਗਾਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਰਹੇ ਹਨ , ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਸਰਲ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਦੇ ਲੋਕ ਨਿਰਛਲ ਲੱਗੇ ਹਨ । ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੁਣ ਗਾਣ ਅੱਜ ਵੀ ਕਮੋਬੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਹਨ । ਦੂਜੀ ਤਰਫ਼ ਉਹ ਲੋਕ ਹਨ , ਜੋ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਜਹਾਲਤ ਅਤੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਦੱਸਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਡਾ. ਭੀਮਰਾਵ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਹੀ ਲਉ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਸਥਾਨੀਅਤਾ ਦੇ ਗਰਤ , ਅਗਿਆਨਤਾ , ਤੰਗ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਦੇ ਘੁਰਨੇ ਦੇ ਸਿਵਾ ਕੀ ਹੈ ?
ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਦੀ ਪਕੜ ਜਿੰਨੀ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਸੀ , ਓਨੀ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਨੇਤਾ ਦੀ ਰਹੀ । ਇਹ ਪਕੜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1917 ਦੇ ਆਪਣੇ ਚੰਪਾਰਣ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ । ਉਹ ਚੰਪਾਰਣ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਲਕਾਤਾ ਗਏ ਸਨ , ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਕਾਨੂੰਨਵਿਦ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਨੇਤਾ ਭੂਪੇਂਦਰਨਾਥ ਬਸੁ ਦੇ ਮਹਿਮਾਨ ਸਨ । ਬਸੁ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਠਾਠ - ਬਾਟ ਵੇਖਕੇ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ । ਬਸੁ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਚਿੰਤਕ ਵੇਬ ( ਸਿਡਨੀ ਅਤੇ ਬਿਆਟਰਿਸ ) ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾ ਸਮਾਜਵਾਦ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ । ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਜੁੱਤੇ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਸੇਵਕਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸਨ । ਭੂਪੇਂਦਰਨਾਥ ਬਸੁ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਨਮਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਇਸ ਨਤੀਜੇ ਉੱਤੇ ਪੁੱਜੇ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਾ ਸਕਦੇ ।
ਫਿਰ ਉਹ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਸ਼ੁਕਲ ਦੇ ਨਾਲ ਚੰਪਾਰਣ ਆਏ । ਦਿਸੰਬਰ , 1916 ਦੇ ਲਖਨਊ ਕਾਂਗਰਸ ਸੰਮੇਲਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਾਨਪੁਰ ਅਤੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਕਲ ਜੀ ਨੂੰ ਜਾਣਨ - ਸਮਝਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਅਰਧਪੜ੍ਹ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸ਼ੁਕਲ ਨਿਰਛਲ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਪ੍ਰਤਿਬਧ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ , ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਜਰੂਰ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਵੇਗਾ । ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਪਾਇਆ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਪਾਸ ਸਭ ਕੁੱਝ ਹੈ , ਮਗਰ ਠੀਕ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਅਗਵਾਈ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੰਪਾਰਣ ਪੁੱਜਦੇ ਹੀ ਜੋ ਜਨਤਕ ਉਭਾਰ ਆਇਆ , ਉਸ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਹਾਲਤ , ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਰਥਕ ਹਾਲਤ ਸੁਧਾਰਣ ਦੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਏ ਜਾਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ , ਤਾਂ ਉਹ ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਕੋਠੜੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਕੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਲਕਸ਼ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਦੇਣਗੇ । ਇਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ । ਭਿਤੀਹਰਵਾ ਆਸ਼ਰਮ ਅੱਜ ਵੀ ਰਹਿੰਦ ਖੂਹੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪਾਇਆ ਕਿ ਇੱਕ ਔਰਤ ਮੈਲੇ - ਕੁਚੈਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਜ ਇਸਨਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ । ਕਸਤੂਰਬਾ ਦੇ ਜਰੀਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪੁਛਵਾਇਆ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ , ਤੱਦ ਔਰਤ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪਾਸ ਇੱਕ ਹੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਹੈ । ਉਹ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਅਤੇ ਰੋਜ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ , ਪਰ ਇਹ ਉਦੋਂ ਸੰਭਵ ਹੈ , ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਾਸ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇੱਕ ਜੋੜੀ ਕੱਪੜੇ ਹੋਣ । ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੰਸਾਰ ਹਨ , ਇੱਕ ਬਸੁ ਸਾਹਿਬ ਦਾ , ਦੂਜਾ ਇਸ ਔਰਤ ਦਾ ਅਤੇ ਇਸ ਔਰਤ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਿਆਦਾਤਰ ਭਾਰਤੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਕੇ ਨਵੀਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇਣ ਤੇ ਹੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਹਾਲਾਂਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਫਸਰਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ , ਫਿਰ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਗੁਪਤ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ । ਮਸਲਨ , ਬੇਤੀਆ ਦੇ ਐੱਸ ਡੀ ਓ ਡਬਲਿਊ ਐਚ ਲਿਵਿਸ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਦਾ ਬੇਮਿਸਾਲ ਮਿਸ਼ਰਣ ਕਿਹਾ । ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸਿਰਫ ਪੂਰਬ ਦਾ ਅਸਰ ਹੁੰਦਾ , ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਧਨਾ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ । ਇਹ ਪੱਛਮ ਦਾ ਹੀ ਅਸਰ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਆਮ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ । ਬੇਤੀਆ ਰਾਜ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਜੇ ਟੀ ਵਿੱਟੀ ਨੇ ਤਿਰਹੁਤ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ , ਗਾਂਧੀ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਮਗਰ ਦਬਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਵਿੱਖ ਰਹੇ ਹਨ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਖੇਤੀਹਰ ਆ ਗਏ ਹਨ , ਜੋ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸਬੰਧੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਮਾਨੇ ਤੋਂ ਚਲੀ ਆ ਰਹੀ ਆਪਸਦਾਰੀ ਅੱਜ ਲਗਪਗ ਖ਼ਤਮ ਹੈ । ਹੁਣ ਸਰਲ ਮਾਲ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਮਾਲ ਉਤਪਾਦਨ ਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਖੇਤੀਹਰ ਆਪਣਾ ਉਤਪਾਦਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵੇਚਕੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਤਪਾਦਨ ਲਾਗਤ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਟਰੈਕਟਰ , ਟ੍ਰੇਲਰ , ਥਰੇਸਰ , ਪੰਪਿੰਗ ਸੇਟ ਖਰੀਦਕੇ ਜਾਂ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਲੈ ਕੇ ਕੰਮ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਬੈਲ , ਗਾਂ ਅਤੇ ਬੈਲਗਾੜੀ ਦਾ ਅਸਤਿਤਵ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਲੋਕ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਵੇਚਣ ਲਈ ਮਝਾਂ ਪਾਲ ਰਹੇ ਹਨ । ਕਹਾਰ , ਤੇਲੀ , ਲੁਹਾਰ , ਤਰਖਾਨ , ਆਰਾਕਸ਼ , ਨਾਈ , ਧੋਬੀ ਆਦਿ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬੇਰੋਜਗਾਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਸੀਮਾਂਤ ਖੇਤੀਹਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਂਟਰੇਕਟ ਫਾਰਮਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਹੜੱਪਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਮੰਦੀ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਜੋਰਦਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਵਾਲ ਸਟਰੀਟ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਛੱਪੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਉੱਤਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਬੇਨੀਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹੈ , ਜੋ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕਾਰ , ਅਜਾਦੀ ਸੈਨਾਪਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਨੇਤਾ ਰਾਮਵ੍ਰਕਸ਼ ਬੇਨੀਪੁਰੀ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਤਿਅੰਤ ਪਛੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਅੱਜ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਵਿਪਰੀਤ ਰਾਜਨੀਤਕ ਦਲ ਜਾਤੀ , ਧਰਮ ਅਤੇ ਆਰਥਕ ਵਿਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਬੜਾਵਾ ਦੇਕੇ ਸੱਤਾ ਉੱਤੇ ਕਾਬਿਜ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹਨ । ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਤਾਂ ਹੀ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਜੇਕਰ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰ ਕੇ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ । ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਨਗਰਾਂ - ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬੇਗਾਨਗੀ ਦਾ ਆਲਮ ਗਹਿਰਾਉਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
Saturday, February 19, 2011
ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕ ਐਸੀ ਮਿਸਾਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਨੂੰ ਡਾਹਢੀ ਲੋੜ ਹੈ -ਮਿਖੇਲ ਗੋਰਬਾਚੇਵ
ਪਹਿਲਾਂ ਟਿਊਨੀਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਹੁਣ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ , ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਰਬਸੱਤਾਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਾਸਨਾਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸੱਤਾ ਨੂੰ ਚਿੰਬੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ।
ਅੰਤ ਨੂੰ , ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ ਨਿਰਣਾਇਕ ਹੋਵੇਗੀ । ਅਰਬ ਅਭਿਜਾਤ ਵਰਗਾਂ , ਮਿਸਰ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਇਸ ਤਥ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਕ ਗਿਣਤੀਆਂ ਮਿਣਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
ਹੁਣ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਖੁਦ ਮਿਸਰ ਲਈ ,ਮਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਲਈ , ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਗਤ ਲਈ ਦੂਰਗਾਮੀ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲਣਗੇ ।
ਫਿਰ ਵੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੀਡਿਆ ਦੁਆਰਾ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅੰਦੋਲਨ ਅਰਾਜਕਤਾ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਵੱਲ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਦੁਇਨਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮੁਦਾਏ ਦੇ ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਓ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਦੇਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ।
ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ , ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੰਪਰਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੋਚ ਇੱਕ ਝੂਠੇ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ: ਸੱਤਾਵਾਦੀ ਹਕੂਮਤਾਂ ਜਾਂ ਕੱਟੜਵਾਦ , ਉਗਰਵਾਦ , ਆਤੰਕਵਾਦ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਰੱਖਿਅਕ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਸੀ । ਪਰ ਪਰਦੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਗੰਭੀਰ ਸਾਮਾਜਕ ਅਤੇ ਆਰਥਕ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਵੱਧਦੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਖੜੋਤ ਮੁਖੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ, ਵਿਆਪਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ , ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਖਾਈ ਦਾ ਚੌੜਾ ਹੁੰਦੇ ਜਾਣਾ , ਅਤੇ ਲੱਖਾਂ ਜਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹਤਾਸ਼ਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਮਾਜਕ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ।
ਮਿਸਰ ਮਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਅਰਬ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦੇਸ਼ ਹੈ । ਇਸਦਾ ਸਥਿਰ ਵਿਕਾਸ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਹੈ । ਲੇਕਿਨ ਕੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਭਾਵ ਨਿਰੰਤਰ ਸੰਕਟਕਾਲੀ ਰਾਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਲੱਗਭੱਗ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਅਜਾਦੀਆਂ ਮੁਲਤਵੀ ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸ਼ਾਖਾ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਸ਼ਕਤੀਆਂ , ਅਤੇ ਮਨਮਾਨੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਲਸੰਸ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ?
ਜੋ ਲੋਕ ਕਾਹਿਰਾ ਵਿੱਚ ਤਹਿਰੀਰ ਚੌਕ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਨਿਕਲ ਆਏ ਉਹ ਇਸ ਡਰਾਮੇ ਦੇ ਅੰਤ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ । ਮੈਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਸੱਤਾਵਾਦ ਅਤੇ ਉਗਰਵਾਦ , ਧਾਰਮਿਕ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਰੰਗ ਦਾ, ਨੂੰ ਵੀ ਓਨੀ ਹੀ ਨਫਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਕੇ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰਮ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
ਆਪਣੇ ਕਪਟਪੂਰਣ ਇਤਹਾਸ , ਅਨੂਠੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਜੋਖਮਾਂ ਅਤੇ ਖਤਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਰੇ ਅਰਬ ਜਗਤ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਹੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ , ਇਸ ਸਮਝ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿ ਰਸਤਾ ਔਖਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਕੋਈ ਜਾਦੂ ਦੀ ਛੜੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਮੁਬਾਰਕ ਇਸ ਕਠਿਨ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦਾ ਸੀ । ਲੇਕਿਨ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ।
ਮੁਬਾਰਕ ਨੇ ਮਧ ਪੂਰਬ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਸਮਾਧਾਨ ਲਈ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰਵਿਵਾਦ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ , ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਹਨ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹਾਂ , ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਉਹ ਮਜਬੂਤ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ ਸੰਕਲਪ ਵਾਲਾ ਆਦਮੀ ਹੈ । ਲੇਕਿਨ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਮਿਸਰ ਦੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ ਉਸਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਮਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੇਖਿਆ । ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਫੌਜੀ ਪਰਿਸ਼ਦ , ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਸਤੀਫੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੱਤਾ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ , ਇਹ ਤਥ ਉਸਨੂੰ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਅਰਬ ਪੂਰਬ ਦੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੱਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਮੀਕਰਨ ਦੇ ਕਈ ਅਗਿਆਤ ਪੱਖ ਹਨ । ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਇਸਲਾਮੀ ਕਾਰਕ ਅਨੁਮਾਨ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ । ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਕੀ ਹੈ ? ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਸਲਾਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਵੇਗਾ ?
ਆਪਣੇ ਆਪ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ , ਇਸਲਾਮੀ ਗੁਟਾਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸੰਜਮ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ , ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕੁੱਝ ਗੈਰ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰ ਅਤੇ ਉਤੇਜਕ ਐਲਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ।
ਇਸਲਾਮ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਣਾ ਭੁੱਲ ਹੋਵੇਗੀ । ਇਸਲਾਮੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਦੌਰ ਹਨ ਸ਼ਾਮਲ ਜਦੋਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਆਗੂ ਸੀ । ਵਿਗਿਆਨ , ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਤੇ ਕਿੰਤੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸਲਾਮੀ ਸਿੱਧਾਂਤ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਸਾਮਾਜਕ ਇਨਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਇਸਲਾਮ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਇਸਦੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਕਤੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ , ਤੁਰਕੀ , ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮਹੂਰੀ ਪ੍ਰਕਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਅਸਲੀ ਸਾਮਾਜਕ ਉਪਲੱਬਧੀਆਂ ਆਸ਼ਾਵਾਦ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਮਿਸਰ ਦੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਅਤਿਅੰਤ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਨਿਰਣੇ ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਮਿਸਰ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਬਕਾਂ ਦਾ ਸਰੋਕਾਰ ਸਿਰਫ ਅਰਬ ਦੁਨੀਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਮੌਜੂਦ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਮੂਲ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਜਨਤਕ ਜਮਹੂਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਹੋਈਆਂ ਵਾਪਸੀਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹਨ । ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਵਪਾਰ ਪਰਿਆਵਰਣ ਅਤੇ ਉੱਚੀਆਂ ਜਿਣਸ ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੱਤਾ ਮਿਲ ਗਈ । ਬਹੁਤੀਆਂ ਨੇ ਤੇਜ ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ।
ਕਈ ਨੀਝਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨੁਕਤੇ ਉੱਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੌਦਾ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਰਿਆ ਸੀ : ਅਜਾਦੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ ਹੈ: ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦੀ ਖਾਈ , ਫੀਡਬੈਕ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ , ਜਿਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਦੇਰ ਅਵੇਰ ਗੈਰਜਿੰਮੇਦਾਰ ਅਤੇ ਬੇਲਗਾਮ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ।
ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਦੇਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸੱਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਵੱਖ ਹੈ , ਸਥਿਤੀ ਕਾਬੂ ਹੇਠ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਇਹ ਕਾਬੂ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ ਰਹੇਗਾ । ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ , ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਾ ਮਹਿਜ ਉਪਚਾਰਿਕਤਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਵਾਲ ਉੱਭਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ : ਅੱਗੇ ਕੀ ? ਨਕਲੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿਚ ਵਿਚਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ , ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਸੱਤਾਰੂੜ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ੮0 ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੋਂ ੯੦ ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਿੰਦਾ ਮਤਦਾਨ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ? ਜਾਂ ਫਿਰ ਅਸਲੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਲਈ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਈ ਹੰਭਲਾ ਮਾਰਿਆ ਜਾਵੇ ?
ਇਹ ਇੱਕ ਔਖੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ , ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਵਿਕਲਪ ਕਠਿਨ ਹੈ । ਇਹਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਨਿਸਚਿਤ ਕਰਨਾ ਕਿ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਅਸਲੀ ਵਿਰੋਧੀ ਪੱਖ ਹੈ , ਅਤੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਾ ਕਿ ਇੱਕ ਅਸਲੀ ਵਿਰੋਧੀ ਪੱਖ ਦੇਰ ਅਵੇਰ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਆਵੇਗਾ । ਤੇ ਫਿਰ ਸਭ ਗੜਬੜਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੀਆਂ , ਸਿਖਰ ਤੱਕ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਨੈੱਟਵਰਕ , ਟੁੱਟ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਕੀ ਇਹ ਆਸਾਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਇੱਕ ਸੱਤਾਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿਚਾਰ ਕਰਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਅਸਲੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਾਹਸ ਜੁਟਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਸੱਤਾ ਹੁਣ ਚੱਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ । ਇਹ ਉਹ ਗੱਲ ਹੈ ਜੋ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਨਾਗਰਿਕ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਅਸੀ ਟੇਲੀਵਿਜਨ ਉੱਤੇ ਵੇਖੇ ਹਨ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਭਾਂਤ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੇਹਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ , ਬੰਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨਾ ਲੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿਸਰ ਦਾ ਜਮਹੂਰੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸਫਲ ਹੋਵੇਗਾ । ਇਹ ਇੱਕ ਅੱਛੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੋਵੇਗੀ , ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
Friday, February 18, 2011
ਚਰਚਿਲ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨਾਲ ਚਿੜ ਕਿਉ ਸੀ
“ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਝੁਣਝੁਣੀ ਛਿੜਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਚਿਆਣ ਵੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਗਾਂਧੀ , ਇੱਕ ਵਿਦਰੋਹੀ ਮਿਡਲ ਟੈਂਪਲ ਵਕੀਲ , ਹੁਣ ਪੂਰਬੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਆਮ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਕੀਰ ਦਾ ਭੇਸ਼ ਬਣਾ ਕੇ ਅਧਨੰਗੇ ਬਦਨ ਵਾਇਸਰੀਗਲ ਮਹਲ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ , ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਹਾਲੇ ਵੀ ਸਿਵਲ ਨਾਫੁਰਮਾਨੀ ਦਾ ਬਾਗੀ ਅੰਦੋਲਨ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ , ਕਿ ਉਹ ਸਮਰਾਟ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਨਿੱਧੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਧਿਰ ਬਣਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।”
- ਵਿੰਸਟਨ ਚਰਚਿਲ , 1930
ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਲਈ ਸਾਦਗੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਜਾਚ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਫਕੀਰੀ ਵਿਖਾਵੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਈ ਸੀ । ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਵਿੱਚੋਂ ਉਪਜੀ ਸੀ , ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੇਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹੁਕੂਮਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਮ ਆਦਮੀ ਭੁੱਖਾ ਅਤੇ ਨੰਗਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਚਰਚਿਲ ਹੀ ਨਹੀਂ , ਆਪਣੇ ਇੱਥੇ ਡਾ . ਭੀਮਰਾਵ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਵੀ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ ਨੌਟੰਕੀਬਾਜ ਕਹਿੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ , ਲੇਕਿਨ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਦੇ ਵੈਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਆਪ ਬੁਣਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਧੋਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਇਸਰਾਏ ਲਾਰਡ ਇਰਵਿਨ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਤੱਦ ਵੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਪੁਰਾਣੀ ਵੇਸ਼ਭੂਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਨ ਜਿਸਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਚਰਚਿਲ ਨੇ ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਧਨੰਗਾ ਫਕੀਰ ਕਿਹਾ ਸੀ ।
1930 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਗੱਲ ਬਾਤ ਲਈ ਸੱਦਿਆ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਪਹਿਰਾਵਾ , ਜੋ ਆਪਣੇ ਲੱਖਾਂ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਵਰਗਾ ਸੀ, ਬਦਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਵੇ । ਨੈਤਿਕ ਫਤਹਿ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਬਿਹਤਰ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲਾਰਡ ਇਰਵਿੰਗ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ । “ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਬੜੀ ਵੱਡੀ ਮੁਸੀਬਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਹਾਂ । ਲੇਕਿਨ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮੱਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਨਜਿਠ ਸਕਦੇ ਹਾਂ,” ਬੇਦਾਗ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਜੇ ਵਾਇਸਰਾਏ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਤੇ ਵਿੰਸਟਨ ਚਰਚਿਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਪਰੋਕਤ ਹਿਕਾਰਤ ਭਰੀ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ।
ਚਰਚਿਲ , ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੱਚਾ ਪ੍ਰਜਾਤੰਤਰਵਾਦੀ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇਣ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਅਨੇਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਜਾਤੰਤਰਵਾਦੀ ਸਨ ; ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਵੈ ਨਿਰਣੇ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਮਾਨਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ ਸਨ ।
ਗਾਂਧੀ-ਜੀ ਦੀ ਲੰਗੋਟੀ ਚਰਚਿਲ ਨੂੰ ਅਖਰਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸਾਦਗੀ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਸੋ ਗ਼ੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਜਿਕਰ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਜਿਆਦਾ ਸਿਗਾਰ ਪੀਣ ਲੱਗਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੰਗਾ ਫਕੀਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਦੇ । ਚਰਚਿਲ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਚਿੜ ਚੜ੍ਹ ਗਈ ਜਦੋਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲ , ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਗੋਲ ਮੇਜ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ ਚਰਚਿਲ ਨਾਲ ਆਹਮੋ ਸਾਹਮਣੇ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ - .... “ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਹੈ" , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਰਚਿਲ ਅਤੇ ਉਹਦੇ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦੀ ਲਾਣੇ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ । “ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੰਗ ਹੈ ਪੂਰੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸੁਆਧੀਨਤਾ ...ਉਹੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਜਿਸ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ ਲੋਕ ਖੁਦ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ... ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਸਲਤਨਤ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ .... ਅਸੀਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਗੀਦਾਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ.... ਕੇਵਲ ਪਰਸਪਰ ਫਾਇਦੇ ਦੇ ਲਈ ਨਹੀਂ , ਸਗੋਂ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਉਸ ਵੱਡੇ ਭਾਰ ਨੂੰ ਜੋ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਕੇ ਖੇਰੂੰ ਖੇਰੂੰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਸਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ਤੋਂ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।”
Monday, February 14, 2011
ਅੱਧੀਆਂ ਅਧੂਰੀਆਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ - ਯੋਗਿੰਦਰ ਯਾਦਵ
ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਕਾਹਿਰਾ ਦੇ ਤਹਰੀਰ ਚੌਕ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੇਖ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਲੇਕਿਨ ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕਬਾਲ ਬਾਣੋ ਦੀ ਅਨੋਖਾ ਅਵਾਜ ਗੂੰਜ ਰਹੀ ਸੀ –
ਹਮ ਦੇਖੇਂਗੇ
ਲਾਜ਼ਿਮ ਹੈ ਕੇ ਹਮ ਭੀ ਦੇਖੇਂਗੇ
ਹਮ ਦੇਖੇਂਗੇ
ਵੋਹ ਦਿਨ ਕੇ ਜਿਸ ਕਾ ਵਾਦਾ ਹੈ … ਹਮ ਦੇਖੇਂਗੇ
ਜੋ ਲੋਹ-ਏ-ਅਜ਼ਲ ਪੇ ਲਿਖਾ ਹੈ …. ਹਮ ਦੇਖੇਂਗੇ
ਇੱਕ ਪਲ ਲਈ ਮਨ ਅਟਕਿਆ । ਕੀ ਵਾਕਈ ਜਿਸ ਦਿਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਸੀ , ਉਹ ਦਿਨ ਅਲੌਹ - ਏ - ਅਜਲ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ? ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਦੀਵੀ ਨਿਯਮ ਹੈ ? ਕਾਹਿਰਾ ਦੇ ਯਾਸਮੀਨ (ਚੰਬੇਲੀ )ਰੇਵੋਲਿਊਸ਼ਨ ਨੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਉੱਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ।
ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਾਹਿਰਾ ਤੋਂ ਇਸਕੰਦਰੀਆ ਤੱਕ ਜਨਤਾ ਜਨਾਰਦਨ ਦਾ ਉਭਾਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਜਗਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਕਵੀ ਫੈਜ ਅਹਿਮਦ ਫੈਜ ਦੀ ਇਹ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਜਲ ਸਾਡੇ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ , ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਜੁਲਮ - ਓ - ਸਿਤਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਗੀਤ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ । ਸ਼ਾਇਦ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ , ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਹਨ । ਸਾਫ਼ ਹੈ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਹੰਢਾਈ ਹੈ । ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਸੱਤਾ ਛੱਡ ਕੇ ਭੱਜ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਕਾਹਿਰਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਦੇ ਬੁਲ੍ਹ ਉੱਤੇ ਤਾਂ ਫੈਜ ਦੇ ਬੋਲ ਆਏ ਹੋਣਗੇ - ਜਬ ਜ਼ੁਲਮ-ਓ-ਸਿਤਮ ਕੇ ਕੋਹ-ਏ-ਗਰਾਂ
ਰੂਈ ਕੀ ਤਰਹ ਉੜ੍ਹ ਜਾਏਂਗੇ
ਮਨ ਫਿਰ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਰੂੰ ਦੇ ਇਸ ਰੂਪਕ ਉੱਤੇ ਅਟਕਦਾ ਹੈ । ਕੌਣ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਮੁਬਾਰਕ ਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਨੂੰ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਯੂਰਪੀ ਦੁਮਛੱਲਿਆਂ ਦਾ ਵਰਦਹਸਤ ਸੀ । ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਦੇ ਰੁਖਸਤ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਇਸਰਾਈਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮਿਸਰ , ਇਸਰਾਈਲ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਪਾਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਦਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦਾ ਖੇਲ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹੋ , ਤਾਂ ਸਮਝ ਜਾਉਗੇ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਖਣਿਜ ਹੋਣਾ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਸਰਾਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਪਹਿਲਾਂ ਟਿਊਨੀਸ਼ੀਆ , ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਹੋਇਆ , ਉਸਨੂੰ ਪਹਾੜ ਦੇ ਰੂੰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉੱਡ ਜਾਣ ਦੇ ਬਜਾਏ ਕਠਪੁਤਲੀ ਦੇ ਧਾਗੇ ਕਟਣ ਦੀ ਸੰਗਿਆ ਦੇਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ । ਅਰਬ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਨੱਕ ਦੇ ਬਾਲ ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਹੁਣ ਉਸਦੀ ਅੱਖ ਦੀ ਕਿਰਕਰੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ ।
ਵਿਚਾਰ ਲੜੀ ਫਿਰ ਟੁੱਟਦੀ ਹੈ । ਗਜਲ ਆਪਣੇ ਚਰਮ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ :
ਸਬ ਤਾਜ ਉਛਾਲੇ ਜਾਏਂਗੇ
ਸਬ ਤਖ਼ਤ ਗਿਰਾਏ ਜਾਏਂਗੇ
ਇਹ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਲਾਹੌਰ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਉਸ ਵਕਤ ਕੀਤੀ , ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਿਆ - ਉਲ - ਹੱਕ ਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਥੱਲੇ ਪਿਸ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਗਜਲ ਦੇ ਇਸ ਮੋੜ ਉੱਤੇ ਸ਼ਰੋਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸਫੋਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਕਬਾਲ ਬਾਨੋ ਦੀ ਅਵਾਜ ਤਾਲੀਆਂ ਦੀ ਗੜਗੜਾਹਟ ਅਤੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ - ਵਿਰੋਧੀ ਨਾਹਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇੱਕ ਪਲ ਲਈ ਡਰ ਦਾ ਸਾਮਰਾਜ ਢਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਠੀਕ ਉਂਜ ਹੀ , ਜਿਵੇਂ ਤਹਰੀਰ ਚੌਕ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਸੌ ਬਹਾਦੁਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਖੜੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਤਾਜ ਉਛਲਦੇ ਅਤੇ ਤਖ਼ਤੇ ਡਿੱਗਦੇ ਵੇਖਕੇ ਮਨ ਫਿਰ ਫੈਜ ਦੇ ਕਲਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਵਗ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ –
ਜਬ ਅਰਜ਼-ਏ-ਖੁਦਾ ਕੇ ਕਾਬੇ ਸੇ
ਸਬ ਬੁੱਤ ਉਠਵਾਏ ਜਾਏਂਗੇ
ਹਮ ਅਹਲ-ਏ-ਸਫਾ ਮਰਦੂਦ-ਏ-ਹਰਾਮ,
ਮਸਨਦ ਪੇ ਬਿਠਾਏ ਜਾਏਂਗੇ
ਲੇਕਿਨ ਉਦੋਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਹਕੀਕਤ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਵਿਰਾਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਟਿਊਨੀਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਤਖ਼ਤ ਤਾਂ ਪਲਟਿਆ , ਲੇਕਿਨ ਮਸਨਦ ਉੱਤੇ ਮਹਿਰੂਮ ਸਮਾਜ ਨਹੀਂ ਬੈਠਿਆ । ਪੁਰਾਣੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੁਟ ਫਿਰ ਸਿੰਘਾਸਨ ਉੱਤੇ ਕਾਬਿਜ ਹੋ ਗਿਆ । ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਓੜਕ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ , ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਲੇਕਿਨ ਫਿਲਹਾਲ ਤਾਂ ਮਸਨਦ ਉੱਤੇ ਉਹੀ ਬੈਠੇ ਹਨ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਬੰਦੂਕ ਹੈ , ਜੋ ਕੱਲ ਵੀ ਬੰਦੂਕ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਸਨ । ਮੁਬਾਰਕ ਭਲੇ ਹੀ ਉਠਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹੋਣ , ਸੱਚ ਦੇ ਮੰਦਿਰ ਤੋਂ ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਉੱਠਣ ਦੀ ਕੋਈ ਸੂਰਤ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ । ਜੇਕਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਛੇਤੀ ਹੀ ਬੁਝ ਨਾ ਗਈ , ਤਾਂ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਸੱਤਾ ਦੀ ਡੋਰ ਫੌਜ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਤੋਂ ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹਥ ਆ ਜਾਵੇਗੀ । ਲੇਕਿਨ ਮਿਸਰ ਦੇ ਹਾਕਮ ਜਿਸ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਜਾਮ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰਾ ਹਨ , ਉਹ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇਗਾ । ਤੇਲ , ਪੂੰਜੀ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਟੁੱਟੇਗਾ । ਮੇਰੀ ਭਟਕਣ ਤੋਂ ਬੇਖਬਰ ਇਕਬਾਲ ਬਾਨੋ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ –
ਔਰ ਰਾਜ ਕਰੇਗੀ ਖੁਲਕ - ਏ - ਖੁਦਾ / ਜੋ ਮੈਂ ਵੀ ਹੂੰ ਅਤੇ ਤੁਮ ਵੀ ਹੋ ।
ਲੇਕਿਨ ਹੁਣ ਫੈਜ ਦੀ ਕਲਮ ਤੋਂ ਬੁਣਿਆ ਇਹ ਸੁਫ਼ਨਾ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਮੈਲਾ ਕਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਜਨਮ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੀ ਰਾਜਕਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਹੋਇਆ । 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਆਉਂਦੇ - ਆਉਂਦੇ ਇਹ ਸੰਜੋਗ ਇੱਕ ਸੁਫ਼ਨਾ ਬਣ ਗਿਆ । ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਸਿਰਫ ਤਖਤਾ ਪਲਟ ਦੇ ਬਜਾਏ ਸਾਮਾਜਕ - ਆਰਥਕ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਆਮੂਲਚੂਲ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਪਰਿਆਏ ਬਣ ਗਈ । 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੁਫਨੇ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਦੇ ਧਰਾਤਲ ਉੱਤੇ ਉਤਾਰਣ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਹੋਈਆਂ । ਰੂਸ , ਚੀਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੀਆਂ ਕਰਾਂਤੀਆਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਇਤਹਾਸ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਰਾਂਤੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਾਸਕ ਵਰਗ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਬਦਲਿਆ , ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਅਰਥਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਦੂਰਗਾਮੀ ਬਦਲਾਉ ਕੀਤੇ । ਲੇਕਿਨ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸੁਫਨੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ । ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਤਾਂ ਹੋਈਆਂ , ਲੇਕਿਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਇਹ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ , ਉਹ ਛੇਤੀ ਹੀ ਹਾਸ਼ੀਏ ਉੱਤੇ ਚਲੇ ਗਏ ।
21ਵੀਂ ਸਦੀ ਆਉਂਦੇ - ਆਉਂਦੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਥੱਕ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ । ਇਹ ਹਸੀਨ ਸੁਫ਼ਨਾ ਇੱਕ ਚਾਲੂ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ । ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਨਾਨਾ ਕਿੱਸਮ ਦੀਆਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਚੱਲ ਨਿਕਲੀ । ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਸਿਮਟਕੇ ਤਖਤਾ ਪਲਟ ਹੋ ਗਿਆ । ਪੂਰਵ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਖਮਲੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ , ਫਿਰ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਨਾਰੰਗੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ , ਅਤੇ ਹੁਣ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਯਾਸ਼ਮੀਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀ । ਜਿਵੇਂ - ਜਿਵੇਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਉੱਤੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਰੂਪ ਮੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ , ਉਂਜ - ਉਂਜ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਬੇਰਸ ਅਤੇ ਗੰਧਹੀਨ ਹੋਣ ਲਗਿਆ । ਇਕਬਾਲ ਬਾਨੋ ਦੀ ਅਵਾਜ ਥੰਮ ਗਈ ਸੀ । ਸਾਹਮਣੇ ਅਖਬਾਰ ਪਿਆ ਸੀ । ਮੁਖ ਪੰਨੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਅੰਦੋਦੋਲਨਕਾਰੀ ਦੀ ਛਵੀ ਸੀ , ਜੋ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਅਚਾਨਕ ਛਵੀ ਤਰਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣਕੇ ਤੈਰਨ ਲੱਗੀ । ਕੀ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਹੋਵੇਗਾ ? ਅਸੀਂ ਵੇਖਾਂਗੇ ?
Friday, February 11, 2011
ਔਰ ਰਾਜ ਕਰੇਗੀ ਖੁਲਕ-ਏ-ਖ਼ੁਦਾ-ਤਹਿਰੀਰ ਚੌਕ ਦੀ ਤਹਿਰੀਰ
ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਮਰਹਲਾ ਪਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ . ਹੋਸ਼ਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ.
ਇਸ ਘੋਸ਼ਣਾ ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਦੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ.ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੱਕੇ ਬੱਕੇ ਰਹਿ ਗਏ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਡਰਾਇਵਰਾਂ ਨੇ ਹਾਰਨ ਵਜਾਕੇ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਫਾਇਰ ਕਰ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਇਜਹਾਰ ਕੀਤਾ .
ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ , ਪੂਰੇ ਮਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਅਨੇਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਈਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ.
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਤਰ ਸਕਤਰ ਜਨਰਲ ਬਾਨ ਕੀ ਮੂਨ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ," ਆਖ਼ਿਰਕਾਰ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਹੀ ਪਿਆ ."
ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਟੁਨੀਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਿਲਸਲੇ ਦੀ ਸੰਸਾਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦੀ ਜੋਰਦਾਰ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ. ਟੁਨੀਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅਲ ਆਬਿਦੀਨ ਬਿਨ ਅਲੀ ਦੇ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ 25 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਮੁਜਾਹਰੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਨ . ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ , ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਉੱਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦਾ ਇਸਤੀਫਾ ਮੰਗਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ .
ਲਗਦਾ ਹੈ ਨਾਟਕੀ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚੀਂ ਗੁਜਰ ਰਹੀ ਦੁਨੀਆਂ. ਔਰ ਇਹ ਸਭ ਘਟਨਾਕਰਮ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ. ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਟਿਕਾਣੇ ਰਖਣ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ.ਇਸ ਨੇ ਰਾਜਸੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਮਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ. ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਚਿੰਤਕ ਇਸ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਚਿੰਤਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹਨ.
Monday, February 7, 2011
ਲੋਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਕਮਾਲ - ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਇਨਕਲਾਬ ਜਾਰੀ ਹੈ
"ਆਜ਼ਾਦੀ ਇੱਕ ਐਸੇ ਦਰਵਾਜੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੰਦ ਪਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ,
ਜਿਸ ਨੂੰ ਲਹੂ ਭਿੱਜੇ ਮੁੱਕੇ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।" - ਮਿਸਰ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵੀ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਕੀ ( 1869 - 1932 )
21 ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 , ਇੱਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਅਲ ਅਹਿਰਾਮ ਨੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਦੈਨਿਕ ਸਮਾਚਾਰ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦਿੱਤਾ , ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦਖਲ ਦੇਣ।
ਇਹ ਪਤਾ ਚਲਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 27 ਸਾਲ ਦੀ ਧੀ , ਇਸਰਾ ਅਬਦ ਅਲ ਫੱਤਾ ਨੂੰ , 10 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਅਲ ਮਹੱਲਾ ਦੇ ਉਦਯੋਗਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੜਤਾਲ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਆਪਣੇ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ , ਉਹ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦੋ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਫੇਸਬੁਕ ਤੇ ਇੱਕ ਪੇਜ਼ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਪੋਸਟਿੰਗ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ 70 , 000 ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੱਦੇ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ । ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਅਬਦ ਅਲ ਫੱਤਾ ਨੂੰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ।
ਹਜਾਰਾਂ ਲੋਕ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ , ਪਰ ਇਸ ਗਿਰਫਤਾਰੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਅਜੀਬ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਕਿ 1981 ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਸੰਕਟਕਾਲੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਤੀਵੀਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਵਾਰੰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੀ । ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਮਾਫੀ ਮੰਗਣੀ ਪਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਅਫਸੋਸ ਵਿਅਕਤ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ । ਲੇਕਿਨ ਇਸ ਅਨੁਭਵ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜਿਆਦਾ ਸਰਗਰਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਉਸ ਦਿਨ , ‘6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਯੁਵਕ’ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । ਅਗਲੇ ਢਾਈ ਸਾਲ ਇਹਨੇ ਆਪਣੀ ਹਾਜਰੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਫੇਸਬੁਕ , ਟਵਿੱਟਰ , ਯੂ ਟਿਊਬ ਅਤੇ ਫਲਿਕਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਮਾਜਕ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਸਾਇਟਾਂ ਉੱਤੇ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਰਾਜਨੀਤਕ ਮੰਚ ਬਣ ਗਿਆ ।
ਜਦੋਂ ਟੁਨੀਸ਼ਿਆ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ , ਬੇਨ ਅਲੀ ਨੂੰ 14 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਚਾਰ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਜਨਤਕ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਰਖਾਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਰਬ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਲੱਖਾਂ ਯੁਵਕਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲਈ , ਇਹ ਸਰਗਰਮੀ ਫੜ ਗਿਆ , ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਰਸ਼ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ।
ਗਾਰਡ ਬਦਲਣਾ : ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਅਗਵਾਈ ਸਾਂਭ ਲਈ
ਕੈਲੇਂਡਰ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ , ਇਸਰਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਛੁੱਟੀ ਵਾਲਾ ਅਗਲਾ ਦਿਨ ਚੁਣ ਲਿਆ , ਜੋ ਮੰਗਲਵਾਰ , 25 ਜਨਵਰੀ ਪੁਲਿਸ ਦਿਵਸ ਸੀ । ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਮਾਜਕ ਮੀਡੀਆ ਸਾਈਟਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਵਿਰੋਧ ਮੁਜਾਹਰਿਆਂ ਲਈ ਅਤੇ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਬਗ਼ਾਵਤ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਹਿਰਾ ਅਤੇ ਸਕੰਦਰੀਆ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੁਰਾਹਿਆਂ , ਮਸਜਦਾਂ , ਅਤੇ ਚਰਚਾਂ ਤੋਂ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰਨਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਰੋਧ ਮੁਜਾਹਰਾ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਨਾ ਲਿਆਵੇ ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਮੰਗਾਂ ਸਨ : ੧. ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਬੇਰੋਜਗਾਰੀ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਿਬ ਹੋਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਉਲੀਕੇ ਜਾਣ ੨. ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਖਤਮ ਹਟਾਈ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਬਹਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ੩. ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਜਿਸਦਾ ਮੰਤਰਾਲਾ ਯਾਤਨਾ ਦੇਣ ਲਈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਦੁਰਪਯੋਗ ਲਈ ਬਦਨਾਮ ਸੀ ਇਸਤੀਫਾ ਦੇਵੇ ੪. ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪਦ ਲਈ ਦੋ ਟਰਮਾਂ ਦੀ ਸੀਮਾ ਸਹਿਤ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ , ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਕੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਉਂ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਣ ।
ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ , ਨੱਥੇ ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਵਧ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਉਲੀਕ ਲਿਆ । ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ , ਨਾ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਵਿਰੋਧੀ ਪੱਖ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ । ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਪੂਰਵ ਆਈ ਏ ਈ ਏ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਡਾ. ਮੁਹੰਮਦ ਅਲ ਬਰਦੇਈ , ਜੋ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਸੀ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੀ ।
ਤਾਕਤ ਦੇ ਵਿਖਾਵੇ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਦੋ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵਧ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਲਈ ਤੈਨਾਤ ਕੀਤੇ । ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ , ਲੱਖਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦੇ , ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ , ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਬੁਢਿਆਂ , ਸਿੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਅਣਸਿੱਖਿਅਤਾਂ ਦੇ ਮਾਰਚ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਜਾਹਰੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਸਨ , ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਤੇ ਅੜੇ ਰਹਿਣਗੇ ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਭੀੜ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਨਾ ਰੱਖ ਸਕੀ ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਤੋਪਾਂ , ਹੰਝੂ ਗੈਸ ਅਤੇ ਰਬੜ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਦਿਨ ਦੇ ਮੁਕਣ ਤੱਕ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵਧ ਹਤਾਹਤ ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਜਖਮੀ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ । ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਿਆ , ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਦੀ ਅਗਨੀ ਭੜਕ ਉਠੀ ।
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਘਰ ਪਰਤ ਜਾਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਕਾਹਿਰਾ ਵਿੱਚ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮੁਜਾਹਰਿਆਂ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਨੇ ਟਕਰਾਓ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ । ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਹਿਰਾ , ਸਕੰਦਰੀਆ ਅਤੇ ਸਵੇਜ ਵਿੱਚ ਛੇ ਬਜੇ ਸਾਮ ਤੋਂ ਛੇ ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੱਕ ਕਰਫਿਊ ਲਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕਾਰਵਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ।
ਅਗਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਫਿਊ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ ਤੇ ਆਖਰ 3 ਵਜੇ ਸਾਮ ਤੋਂ 8 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੱਕ ਆਮ ਕਰਫਿਊ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਲੇਕਿਨ ਹਰ ਵਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਨਜਰਅੰਦਾਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਲਿਆ ।ਆਖਰ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਮੁੱਖ ਮੰਗ ਬਣ ਨਿੱਬੜੀ ।
ਬਗ਼ਾਵਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਵੀਰਵਾਰ ਦੇ ਦਿਨ ਆਯੋਜਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸਾਮੂਹਕ ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਰੋਸ ਦਿਵਸ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ । ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਅਗਲੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮੂਹਾਂ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਰਦਰਹੁਡ ( ਐਮ ਬੀ ) ਸੀ, ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਵੀ ਹੋ ਗਈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਤੱਤਕਾਲ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਫੜੋ ਫੜਾਈ ਸੁਰੂ ਹੋ ਗਈ । ਮਿਸਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਨਿਕਲ ਆਏ , ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਦੇ ਸਭ 350 , 000 ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਮੁਹੱਲੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਬਣ ਗਈਆਂ । ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਦਰਜਨਾਂ ਹੋਰ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਹਜਾਰਾਂ ਜਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ , ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਲਿਆ ਗਿਆ । ਗੜਬੜਚੌਥ ਅਤੇ ਕੰਫਿਊਜਨ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਗਿਆ । ਪੁਲਿਸ ਥਾਣਿਆਂ ਅਤੇ ਹਾਕਮ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਭਵਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ । ਗੁਪਤ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਜੇਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਰੇ ਮੁਲਜਮਾਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਰ ਅਤੇ ਅਰਾਜਕਤਾ ਫੈਲਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ । ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਸਰੋਤ ਦੇ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਉੱਪਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਸ ਸੀ ।
ਚਾਰ ਦਿਨ ਦੀ ਅਨੁਪਸਥਿਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ , ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਵਿੱਚ , 82 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਉੱਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ( ਕਿ ਇਹ ਨਾਲਾਇਕ ਅਤੇ ਨਿਕੰਮੀ ਹੈ ) ਨਵਾਂ ਮੰਤਰੀਮੰਡਲ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਦਾ ਬਚਨ ਕਰਦਿਆਂ 85000000 ਦੇ ਆਪਣੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ । ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋ ਜਨਰਲਾਂ , ਖੁਫਿਆ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਨਰਲ ਉਮਰ ਸੁਲੇਮਾਨ ਨੂੰ ਉਪ- ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਅਹਮਦ ਸ਼ਫੀਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਸਤਹੀ ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਖਾਰਿਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ 30 ਸਾਲ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ । ਸੋਮਵਾਰ ਤੱਕ ਨਵੇਂ ਮੰਤਰੀਮੰਡਲ ਨੇ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਲਈ ਸੀ , ਪਿਛਲੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਰੱਖਿਆ , ਵਿਦੇਸ਼ , ਸੰਚਾਰ , ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਤੇਲ ਦੇ ਸਹਿਤ 18 ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਖਿਆ ।
ਕੇਵਲ ਇੱਕੋ ਵੱਡੀ ਤਬਦੀਲੀ ਆਂਤਰਿਕ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰਨਾ ਸੀ , ਉਸਦੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜਨਰਲ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । ਇੱਕ ਵੀ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ ਲਈ ਗਈ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਦੂਰ ਰਹੀ । ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਆਦੇਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦਾ ਪੁਨਰ ਗਠਨ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਾ ਬਹਾਲ ਕਰਨਾ ਸੀ ।
ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੇਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਜਿੰਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬੋਤਲ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸਮਾਚਾਰ ਸੇਵਾ ਏ ਐਫ਼ ਪੀ ਨੇ ਅਬਦ ਅਲ ਫੱਤਾ, ਜੋ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਮੰਗਲਵਾਰ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਸਮੇਤ ਡੇਰਾ ਲਾਈ ਬੈਠੀ ਸੀ, ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, “ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇੰਟਰਨੇਟ ਰੋਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ , ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੈਠਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਸਾਨੂੰ ਸੰਚਾਰ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ।”
ਉਹਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, “ ਅਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਹਕੂਮਤ ਚੱਲਦੀ ਹੋਵੇ । ਅਸੀਂ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਹੁੰਗਾਰਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਜਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇਹ ਬਸ ਕੱਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ , ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ, ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਰੁਕਾਂਗੇ ਨਹੀਂ । ਅਸੀਂ ਘਰ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗੇ।”
ਜੈਕਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੂੰਜ ਵਿੱਚ ਅਬਦ ਅਲ ਫੱਤਾ ਅਲ ਜਜੀਰਾ ਟੀਵੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ “ਲੋਕ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ।” ਅਤੇ ਉਹਨੇ ਸਾਰੇ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੰਤਰਿਮ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।ਅਲ ਜਜੀਰਾ ਟੀਵੀ ਚਾਰ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸੁਰੂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਵੇਰਵੇ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਤੋਂ ਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਅਲ ਜਜੀਰਾ ਸਹਿਤ ਸਾਰੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਚੈਨਲਾਂ ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ । ਮਿਸਰ ਨੂੰ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜਨ ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਾਧਨਾਂ ਤੋਂ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ।
ਐਤਵਾਰ ਦੀ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਆਰਜੀ ਸੰਸਦ , ਐਮ ਬੀ , ਲਿਬਰਲ ਵਫਦ , ਅਤੇ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਅਤੇ ਕਾਫੇਆ ਅੰਦੋਲਨ , ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਅਤੇ ਡਾ. ਅਲ ਬਰਦੇਈ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 10 ਮੈਂਬਰੀ ਕਮੇਟੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਜਨਾਦੇਸ਼ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਾਸਨ ਨਾਲ ਬਦਨਾਮ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਥਾਨ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਚਲਾਉਣ । 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਯੁਵਕ ਇੱਕ ਅੰਤਰਿਮ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗਠਨ ਦੇ ਇੱਛਕ ਸਨ ਨਾ ਕਿ ਮਹਿਜ਼ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਜੋ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਬਾਤ ਚਲਾਏ । ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਨਿਰਾਸ਼ ਸੀ ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਵਿਵਸਥਾ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਧਮਕਾਉਣ ਲਈ ਫੌਜ ਭੇਜੀ । ਟੈਂਕ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰਬੰਦ ਵਾਹਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੁਰਾਹਿਆਂ, ਰਸਤਿਆਂ ਅਤੇ ਪਬਲਿਕ ਭਵਨਾਂ ਉੱਤੇ ਤੈਨਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ । ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਐਫ਼ - 16 ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਬਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਸਨ । ਲੇਕਿਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਫੌਜ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਜੈਕਾਰੇ ਛੱਡੇ , ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ।
ਫੌਜ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਫੌਜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੈਭੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਲੇਕਿਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਾ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹੈ । ਕੁੱਝ ਫੌਜੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ । ਕੁਲ ਮਿਲਾਕੇ ਫੌਜ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫਾਦਾਰ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਹਟਾਣ ਦੇ ਸੱਦੇ ਤੇ ਕੰਨ ਨਹੀਂ ਧਰ ਰਹੀ ।
ਹੁਣ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਮਾਲ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਲੋਕ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ । ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੜੇ ਗਏ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਭਗੌੜੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਂ ਆਮ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡੇ ਗਏ ਮੁਲਜਮ ਪਾਏ ਗਏ । ਸਾਰੇ ਫੌਜ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ।
ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ , ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਜਾਮ , ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਕਠੋਰ ਵਤੀਰੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗ਼ੁੱਸੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਬਾਰਕ ਅਭਿਮਾਨੀ , ਅੜੀਅਲ ਅਤੇ ‘ਮੈਂ ਨਾ ਮਾਨੂੰ’ ਦੀ ਰਟ ਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ । ਸਊਦੀ ਅਰਬ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਲੀਬੀਆ ਅਤੇ ਫਿਲੀਸਤੀਨੀ ਹਾਕਮਾਂ ਵਲੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਸਮਰਥਨ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ , ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਬਿਨਿਆਮਿਨ ਬੈਨ ਏਲੀਏਜੇਰ , ਜੋ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਦੋਸਤ ਇਜਰਾਇਲੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਮੁਬਾਰਕ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜੇਰੂਸਲਮ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ , “ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਹਾਲਤ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਹਨ ” । ਉਹਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ , “ ਮਿਸਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸੰਬੰਧ ਯੁਧਨੀਤਕ ਅਤੇ ਨਜਦੀਕੀ ਰਹੇ ਹਨ ।”
ਪਰ ਜਦੋਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ ਤਾਂ ਸ਼ਾਸਨ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹਿੱਲ ਗਿਆ । ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ , ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਸਮਾਚਾਰ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਹਾਕਮ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਮੈਬਰਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਰੈਂਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ । ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਅਘੋਸ਼ਿਤ ਵਾਰਿਸ ਜਮਾਲ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਅਹਿਮਦ ਐਜ਼ ਦਾ ਅਸਤੀਫਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਲੈ ਲਿਆ।
ਐਜ਼ ਇੱਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਰਬਪਤੀ ਵਪਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਪਾਰਟੀ ਸਫਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਤਾਜਾ ਧੋਖਾਧੜੀ ਭਰੀਆਂ ਸੰਸਦੀ ਚੋਣਾਂ ਸਮੇਂ ਪਾਰਟੀ ਵਲੋਂ ਨਿਗਰਾਨ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪਾਰਟੀ ਨੇ 97 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸੀਟਾਂ ਜਿਤੀਆਂ ਸੀ । ਅਜੇ ਕੁੱਝ ਹਫਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ 1500 ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਆਦੇਸ਼ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਚੋਣ ਨਤੀਜਾ ਪਲਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ , ਲੇਕਿਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਜਰਅੰਦਾਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਹੁਣ ਐਜ਼ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਰਵਾਰ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਜੇਟ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਦੇਸ਼ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ , ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਦੋਨੋਂ ਬੇਟੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਜੇਟ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੰਦਨ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਕਾਹਿਰਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਨੇ ਵੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ 19 ਪਰਵਾਰਾਂ ਦੀ ਨਿਜੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੇ ਜੇਟ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਡੁਬਈ ਲਈ ਉਡਾਨ ਭਰੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਰਬਪਤੀ, ਪੂਰਵ ਖੁਫੀਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਇੱਕ ਕਰੀਬੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਪਾਤਰ ਹੁਸੈਨ ਸਲੀਮ ਵੀ ਸਨ । ਡੁਬਈ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਕੋਲੋਂ 300 ਮਿਲਿਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਨਕਦੀ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀ ।
ਸਲੀਮ ਇੱਕ ਨਿਜੀ ਊਰਜਾ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਇਜਰਾਈਲ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਵੇਚਣ ਦਾ ਠੇਕਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ । ਜੂਨ 2008 ਵਿੱਚ ‘ਲਾ ਅਫ੍ਰੀਕਨਜ’ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਿਸਰ ਇਜਰਾਈਲ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਖਰੀਦ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੰਦਾ ਸੀ । ਜਨਵਰੀ 2010 ਵਿੱਚ , ਇਜਰਾਈਲੀ ਅਖਬਾਰ ਹਾਰੇਤਜ਼ ਨੇ ਰਹੱਸ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਜਰਾਈਲ ਮਿਸਰ ਤੋਂ 70 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦੀ ਛੋਟ ਉੱਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਘੋਟਾਲੇ ਨੂੰ ਮਿਸਰ ਦੇ ਪੂਰਵ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨੇ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਸੰਧੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਘਸੀਟਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇੱਕ ਜੱਜ ਨੇ ਠੇਕੇ ਨੂੰ ਗੈਰ ਵਾਜਬ ਕਰਾਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ , ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਜਰਅੰਦਾਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਪਰ ਸਭਨਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ
ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਹਕੂਮਤ ਦਾ ਰੀਕਾਰਡ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਦਾ ਹੈ । ਜੂਨ 2010 ਵਿੱਚ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਮਿਸਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
ਮੁਜਾਹਰਿਆਂ ਨੂੰ ਖਿੰਡਾ ਦੇਣਾ ,ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾਸ ਕਰਨਾ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ, ਬਲਾਗਰਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਰਦਰਹੁਡ ਦੇ ਮੈਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰਨਾ ।
ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂ 2008 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ “( ਮਿਸਰ ) ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਪੱਖ ਮਾੜਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਖਿਲਵਾੜ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ । ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਬਦਲਣ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਸੀਮਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ 1967 ਦੇ ਬਾਅਦ ਐਲਾਨੀ ਆਪਾਤਕਾਲੀਨ ਸਥਿੱਤੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਹੈ । ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਕੈਦੀਆਂ ਅਤੇ ਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਜਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਣ-ਉਚਿਤ ਘਾਤਕ ਧੱਕੜਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਅਤੇ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੁਲੇਆਮ ਕੀਤੀ ਸੀ ।”
ਇਹਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ , “ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਵਲੋਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਨਮਾਨੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਕ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ , ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਿਨਾਂ ਮੁਕਦਮਾ ਚਲਾਏ ਅੰਦਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸ਼ਾਖਾ ਅਦਾਲਤ ਉੱਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰੈੱਸ ਦੀ , ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਸਨਮਾਨ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਿੱਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋਰ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ , ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਹੋਰ ਨਾਗਰਿਕ ਅਜ਼ਾਦੀਆਂ , ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਇੰਟਰਨੇਟ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੇ ਰੋਕਾਂ ਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ । ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ( ਐਨ ਜੀ ਓ ) ਉੱਤੇ ਵੀ ਰੋਕਾਂ ਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਸਰਕਾਰੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਾਇਮ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਬਣੀ ਰਹੀ ।
ਲੇਕਿਨ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਿਸਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਤੇ ਭਾਰੀ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ , ਇਹ ਲੱਗਭੱਗ 2 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਸਾਲਾਨਾ ਮਦਦ ਮਿਸਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਸਰ ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਰਿਸਰਚ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੋ ਸਿਤੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ , ਅਮਰੀਕਾ 64 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਸਬਸਿਡੀ ਮਿਸਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੇ 1979 ਵਿੱਚ ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੁਲਾਹ ਉੱਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 40 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੇ ਫੌਜੀ ਹਾਰਡਵੇਯਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਿਅਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ।
ਇਹਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਵਿੱਚ ਖਾੜੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਥਨ ਬਦਲੇ ਉਸ ਸਾਲ 7 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਕਰਜਾ ਰਾਹਤ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਨਿਵਾਜਿਆ ਸੀ । ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ , ਇਹਨੇ ਪੈਰਿਸ ਕਲੱਬ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਮਿਸਰ ਦੇ 20 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਕਰਜ ਦਾ ਅੱਧਾ ਮਾਫ ਕਰ ਦੇਣ । ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ , ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੱਛਮੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੁਲਾਹ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਦਮਨ ਦੀ ਅਨਦੇਖੀ ਕਰਦਿਆਂ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਰਣਨੀਤਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਸਟੈਂਡ ਲਿਆ ।
9 / 11 ਦੇ ਬਾਅਦ , ਮੁਬਾਰਕ ਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਆਤੰਕਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਬੜਾਵਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ । 2005 ਵਿੱਚ , ਬੀਬੀਸੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਹੈ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੁਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੋਨਾਂ ਨੇ ਮਿਸਰ ਨੂੰ ਸ਼ਕੀ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਬੰਦੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਭੇਜੇ ਸਨ । ਉਸ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ , ਮਿਸਰ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ 2001 ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕੀ ਨੇ 60 - 70 ਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ “ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਜੰਗ” ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਮੁੰਤਕਿਲ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਤਰਕਾਰ ਜੇਨ ਮੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜਮੁਖੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਦ ਡਾਰਕ ਸਾਇਡ’ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ ਨਵੇਂ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸੁਲੇਮਾਨ ਬੁਸ਼ ਯੁੱਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸੀ ਆਈ ਏ ਦੇ ਗ਼ੈਰ-ਮਾਮੂਲੀ ਰੇਂਦੀਸ਼ਨ ਪਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਸਨ । [ਵੇਖੋ CounterPunch , 31 ਜਨਵਰੀ ‘ਸੁਲੇਮਾਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਵੇਰਵਾ’ ਸਟੀਫਨ ਸੋਲਜ਼ । ]
ਜਾਰਜ ਬੁਸ਼ ਦੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਬਾਰੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਲੱਫਾਜੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜਦੋਂ ਮਿਸਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਪ੍ਰੈਲ 2004 ਵਿੱਚ ਬੁਸ਼ ਦੇ ਕਰਾਫਰਡ ਰਾਂਚ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗਏ ਤਾਂ ਬੁਸ਼ ਨੇ ਮੁਬਾਰਕ ਦਾ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਅੱਛਾ ਦੋਸਤ ਕਹਿ ਕੇ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ , ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਤੋਂ ਸੂਝਵਾਨ ਸਲਾਹ ਦੀ ਤਵੱਕੋ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਮੁਬਾਰਕ ਬੁਸ਼ ਦੇ ਬਗਲ ਵਿੱਚ ਖੜੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਬੁਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ , “ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਜਬੂਤ ਅਤੇ ਨਿਘਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ । ਮਿਸਰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਿਕ ਭਾਗੀਦਾਰ ਹੈ । ਉਹਨੇ ਰੈਨਡੀਸ਼ਨ ਅਤੇ ਯਾਤਨਾ ਸੰਬੰਧੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਸ਼ਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ , “ ਮੈਂ ਆਤੰਕਵਾਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਨਮੰਦ ਹਾਂ ।”
ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ , ਬੁਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉੱਚ ਸਤਰਾਂ ਉੱਤੇ ਜਮਾਲ ਮੁਬਾਰਕ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਵਾਰਸ ਤੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿੰਗਾਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ । ਮਈ 2006 ਵਿੱਚ , ਵਾਸਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ , “ਇਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿਜੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕ ਲਈ ਇੰਨਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਗ਼ੈਰ-ਮਾਮੂਲੀ ਸੀ।” ਛੋਟੇ ਮੁਬਾਰਕ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨਿਜੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਿਕ ਚੇਨੀ , ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਕੋਂਡੋਲੀਜਾ ਰਾਇਸ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸਟੀਫਨ ਹੈਡਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਉਸ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਸੀ ਪੂਰਵ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਉਸਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁਕਿਆ ਸੀ ।
ਪਵਿਤਰ ਸਮੀਕਰਣ : ਮਿਸਰ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਸਲਾਮਤ ਇਜਰਾਈਲ
ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਰਣਨੀਤਿਕ ਸੰਬੰਧ ਦਵੱਲੇ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਰਾਕ ਓਬਾਮਾ ਨੂੰ ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਉਹਦੀ ਜੂਨ 2009 ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ , ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੱਤਾਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ , ਤਾਂ ਓਬਾਮਾ ਨੇ ਜੋਰਦਾਰ ਨਾਂਹ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਰਣਨੀਤਿਕ ਮੁੱਲ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ , “ ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਇੱਕ ਦਿੱਗਜ ਸਹਿਯੋਗੀ ਹਨ । ਉਹਨੇ ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਾਇਮ ਰੱਖੀ ਜੋ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕੰਮ ਹੈ ।”
ਪੱਛਮ ਵਲੋਂ ਇਜਰਾਈਲ ਲਈ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਮਿਸਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੀ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਉਪਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋ ਬਿਡੇਨ ਨੂੰ ਪੀ ਬੀ ਐੱਸ ਦੇ ਜਿਮ ਲੇਹਰਰ ਨੇ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ , ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਬੜੀ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਨਾਲ 27 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ , ਕਿ ਮੁਬਾਰਕ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਇਜਰਾਈਲ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਿਡੇਨ ਨੇ ਕਿਹਾ , “ਵੇਖੋ , ਮੁਬਾਰਕ ਅਨੇਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਸਹਿਯੋਗੀ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੀਓਪੋਲੀਟੀਕਲ ਹਿੱਤਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰ ਹੈ : ਮਧ ਪੂਰਬ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ , ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਆਮ ਵਰਗੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜੋ ਕਦਮ ਮਿਸਰ ਨੇ ਚੁੱਕੇ। ਮੈਂ ਉਹਦਾ ਹਵਾਲਾ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦੇਵਾਂਗਾ ।”
ਉਸ ਦਿਨ , ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਿਸਰ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਮਿਸਰ ਦੇ ਹਜਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਤਲੋਗਾਰਤ ਅਤੇ ਮਾਰ ਕੁਟਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ ਨੇ ਇਹ ਚਲੰਤ ਜਿਹੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ : ਸਾਡਾ ਅੰਦਾਜਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿਸਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਸਥਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਾਜਬ ਹਿਤਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦਾ ਹੁੰਗਾਰਾ ਭਰਨ ਲਈ ਤਰੀਕੇ ਤਲਾਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ , ਜਦੋਂ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਸਕੱਤਰ ਰਾਬਰਟ ਗਿਬਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿਸਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਸਥਿਰ ਸੀ, ਉਹਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹਿਚਕਿਚਾਹਟ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ : “ਹਾਂ।” ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਲਾ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਜੇ ਵੀ ਮਿਸਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ , ਉਹਨੇ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਕਿ ਮਿਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ‘ਮਜਬੂਤ” ਸਹਿਯੋਗੀ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਇੱਕ ਵੀ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਮਿਸਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ । ਜਦੋਂ ਜੂਨ 2009 ਵਿੱਚ ਨੇਡਾ ਆਗਾ - ਸੁਲਤਾਨ ਤੇਹਰਾਨ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ , ਤਾਂ ਅਨੇਕ ਪੱਛਮੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਈਰਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਉੱਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਉਂਦਿਆਂ ਉਹਦੀ ਵਿਆਪਕ ਨਿਖੇਧੀ ਦੇ ਬਿਆਨ ਤੁਰੰਤ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਸਨ । ਲੇਕਿਨ ਆਪਣੀ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿਨ ਦੇ ਉਜਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀ ਮਾਰਕੇ ਹਜਾਰਾਂ ਮਿਸਰੀਆਂ ਦੇ ਕਤਲਾਮ ਸੰਬੰਧੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਚੁੱਪ ਸਾਧ ਰੱਖੀ ਹੈ । ਮੁਲਜਮਾਂ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਜਾਨ ਮਾਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਸੰਬੰਧੀ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨਾ ਗੁਨਾਹਾਂ ਨੂੰ ਛੁਪਾਉਣ ਅਤੇ ਮੁਲਜਮਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ ।
ਮਿਸਰ ਦੇ ਨਿੱਖੜੇ ਹਤਾਸ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੇਰਹਿਮ ਵਹਿਸ਼ਤ ਤੇਜ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕ ਦ੍ਰਿੜ ਸੰਕਲਪ ਰਹੇ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਹੱਟਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ । ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਓਬਾਮਾ ਨੇ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਕਰਾਰੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਜਦੋਂ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ , “ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਮਨ ਦੇ ਜਰੀਏ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਾਮਯਾਬੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ।” ਹਕੂਮਤੀ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਗਰਹ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਨ। ਓਬਾਮਾ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਮਨ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਜਰੀਏ ਸੱਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ , ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਓੜਕ ਮਿਸਰ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ । ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਆਨਾਂ ਨਾਲ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਮਿਲੀ ।
ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਹੋਵੋ : ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜਾਂ ਹਕੂਮਤ ਨਾਲ
ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਓਬਾਮਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਬੁਲਾਈ ਅਤੇ ਕਈ ਸੰਸਾਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਵਾਲਾ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ । ਬ੍ਰਿਟੇਨ , ਫ਼ਰਾਂਸ , ਜਰਮਨੀ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਨੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਉਦਾਰਤਾ ਦੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਜਮ ਦੀ ਲੋੜ ਉੱਤੇ ਜੋਰ ਦਿੱਤਾ।
ਐਤਵਾਰ 30 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸੀ ਐਨ ਐਨ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ , ਸਕੱਤਰ ਕਲਿੰਟਨ ਨੇ , ਮਿਸਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਕਮਜੋਰੀ ਨੂੰ ਭਾਂਪਦਿਆਂ ਜਨਤਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿਠਣ ਵਿੱਚ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਾਲੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਅਪ੍ਰਤੱਖ ਸਮਰਥਨ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਾਹੌਲ ਠੀਕ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਬਾਰਕ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ , ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ, ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਮੇਤ ਜੋ ਲੋਕ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਉਹ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਾਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵਾਜਬ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਣ ।
ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਮਿਸ਼ਰਤ ਬਿਆਨਾਂ ਦਾ ਲੱਖਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ । , ਸਗੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਨਾਰੇ ਗੂੰਜ ਰਹੇ ਹਨ , “ ਮੁਬਾਰਕ ਮੁਰਦਾਬਾਦ , ਸੁਲੇਮਾਨ ਮੁਰਦਾਬਾਦ , ਅਮਰੀਕੀ ਏਜੰਟ ਮੁਰਦਾਬਾਦ ....!!!” ਡਾ. ਅਲ ਬਰਦੇਈ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਪਲ ਆ ਗਿਆ ਹੈ “ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਹੋਣਾ ਪਏਗਾ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਜਾਂ ਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲ ।ਉਹ ਦੋਨੀਂ ਪਾਸੀਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ।” ਲੇਕਿਨ ਸੋਮਵਾਰ 31 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈੱਸ ਸਕਤਰ ਗਿਬਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਓ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਧਿਰ ਨਹੀਂ ਲਏਗਾ।
ਇਹ ਪਖੰਡੀ ਸਟੈਂਡ ਓਬਾਮਾ ਵਲੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਪਿਛਲੇ 20 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਯੂਕਰੇਨ ਅਤੇ ਜਾਰਜੀਆ ਪੂਰਬੀ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਮਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਕ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਾਂ ਵਲੋਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਜੂਨ 2009 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਪੁਜੀਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਉੱਕਾ ਉਲਟਾ ਹੈ ।
ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਪਤਾਹਾਂਤ ਦੌਰਾਨ ਐਸਾ ਕੀ ਹੋਇਆ ਕਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਉਲਟਬਾਜੀ ਮਾਰ ਦਿਖਾਈ ?
ਇਸ ਦੋਹਰੇ ਮਾਣਕ ਦਾ ਜਵਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਅੰਦਰ ਇਜਰਾਈਲ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਜਾਪਦਾ ਹੈ , ਜਿੱਥੇ ਨਵੇਂ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਸਪੀਕਰ ਜਾਨ ਬੋਏਨਰ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਮਿਸਰ ਦੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਨਾ ਛੱਡਣ ਦੀ ਨੀਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ।
ਇਜਰਾਈਲ ਵਿੱਚ , ਇੱਕ ਅਸਲੀ ਹਿਸਟੀਰੀਏ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । 31 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ , ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਬਿੰਨਿਆਮੀਨ ਨੇਤਨਯਾਹੂ ਨੇ ਯਰੂਸ਼ਲੇਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਜਰਾਈਲ ਦੇ ਮਿਸਰ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੁਲਾਹ ਦੀ ਹੋਣੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਤ ਸਨ ਅਗਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਹੱਟ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਇਜਰਾਈਲ ਵਿਰੋਧੀ ਆਗੂ ਨੇ ਉਹਦੀ ਜਗਾਹ ਲੈ ਲਈ । ਉਹਨੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋਰ ਪਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਤੇ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਾਸਨ ਇਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲੈ ਲਵੇ ।
ਉਸੀ ਦਿਨ ਹਰੇਤਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਹੈ ਕਿ ਇਸਰਾਇਲ ਨੇ ਸਪਤਾਹਾਂਤ ਦੌਰਾਨ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕਈ ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦੀ ਆਪਣੀ ਆਲੋਚਨਾ ਤੇ ਅੰਕੁਸ਼ ਲਗਾਉਣ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਬਣੀ ਰਹੇ ।
ਇਹ ਗੱਲ ਕਾਹਿਰਾ ਦੇ ਕੂਚੇ ਬਜਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਬਣੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਣ ਲੇਖਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਪੁੱਜੇ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, “ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਨਾਮ ਵਿਦਾਈ ਭਾਸ਼ਣ ਹੈ ” ਤਾਂ ਮੁਬਾਰਕ ਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ , “ ਕਿਉਂ ? ਕੀ ਲੋਕ ਦੇਸ਼ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ?”
ਇਸ ਮਜਾਕ ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚਲੇ ਗਤੀਰੋਧ ਦਾ ਸਾਰ ਬੰਦ ਹੈ । ਮੁਬਾਰਕ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਬਜਿਦ ਹਨ ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਵੀ ਨਤੀਜਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਨਿਕਲੇ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਦਾਰੋਮਦਾਰ ਆਪਣੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੰਤਰ , ਫੌਜ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਉੱਤੇ ਹੈ । ਉਧਰ , ਡਾ। ਅਲ ਬਰਦੇਈ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਾਲੀ ਜਨਤਕ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਨ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੈ , ਉਸ ਨਾਲ ਸਾਰਥਕ ਗੱਲ ਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਦੂਰ ਰਹੀ ।
ਪਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਨਿਰਣਾਇਕ ਪਲ ਆ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਕਾਹਿਰਾ ਦੇ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਸ ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਰਚ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਕੰਦਰੀਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਕਦਮ ਦੇ ਬਾਰੇ ਸੁਣ ਕੇ ਫੌਜ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੰਕੇਤ ਭੇਜਿਆ ਹੈ । ਫੌਜੀ ਪ੍ਰਵਕਤਾ ਜਨਰਲ ਇਸਮਾਇਲ ਓਥਮੈਨ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਵੀ ਉੱਤੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਫੌਜ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਜ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਗੋਲੀ ਨਹੀਂ ਚਲਾਏਗੀ । ਇਸ ਘੋਸ਼ਣਾ ਦੇ ਨਾਲ ਫੌਜ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨੂੰ ਹਾਰ ਮੰਨ ਲੈਣ ਲਈ ਅਚੁੱਕ ਸੰਕੇਤ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ । ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਚੌਕ ਲਈ ਸਾਰੇ ਪਰਵੇਸ਼ ਦਵਾਰ ਤੁਰੰਤ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਕਾਹਿਰਾ ਅਤੇ ਸਕੰਦਰੀਆ ਲਈ ਸਾਰੇ ਪਬਲਿਕ ਆਵਾਜਾਈ ਸਾਧਨ ਡੇਲਟਾ ਅਤੇ ਉਪਰੀ ਮਿਸਰ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਸਹਿਤ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ।
ਇਸ ਸਮੇਂ , ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਚੌਕ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਨੇਤਾ , ਇਮਾਮ ਅਤੇ ਪਾਦਰੀ , ਨਿਆਏਧੀਸ਼ ਅਤੇ ਵਕੀਲ, ਸਾਬਕਾ ਫੌਜੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਦਿੱਗਜ , ਮਿਹਨਤੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ , ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਅਤੇ ਬੇਰੋਜਗਾਰ , ਟੈਕਸੀ ਡਰਾਇਵਰ ਅਤੇ ਕੂੜਾ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੇ , ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਬੁਢੇ , ਔਰਤ ਅਤੇ ਪੁਰਸ਼ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ ਪਰਵਾਰ , ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਭਿਨੇਤਾ , ਕਲਾਕਾਰ , ਕਵੀ , ਫਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ , ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸਭਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ । ਮਿਸਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਧੁਨਿਕ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਬ ਸੰਮਤੀ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖੀ ਸੀ ।
ਛਲ ਅਤੇ ਬੇਈਮਾਨੀ ਮੂਰਖਾਂ ਦਾ ਚਲਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਸੋਮਵਾਰ 31 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ , ਨਵਾਂ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸੁਲੇਮਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਮੁਬਾਰਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗੱਲਬਾਤ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰੇ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਕਹੇ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਚੋਣ ਨਤੀਜੇ ਰੱਦ ਕਰੇ । ਇਹ ਸ਼ਾਸਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਹੱਟਣ ਦੀ ਚਾਲ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹੰਭਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ।
ਲੇਕਿਨ , ਵਿਰੋਧ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਇਹ ਕਪਟੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਅਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਬਾਰਕ ਹਟਾਣ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਗ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ।
ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਤਾਸ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਛੇਤੀ ਹੀ ਚੁਣਨਾ ਪਵੇਗਾ । ਉਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਜਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਮੰਗ ਅੱਗੇ ਝੁਕ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਛੱਡਣ ਲਈ ਰਾਜੀ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਹਾਰੇ ਹੰਭੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਜੁਟਾ ਦੇਣਗੇ ਅਤੇ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਚੌਕ ਨੂੰ ਤਿਆਨਆਨਮੇਨ ਚੌਕ ਬਣਾ ਦੇਣਗੇ ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ , ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਚੁਨੌਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦੇਣਗੇ ਅਗਰ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਮਕਾਮੀ ਹਥਠੋਕੇ ਹਕੂਮਤ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾ , ਅਜੇ ਤੱਕ ਤਾਂ ਸੱਤਾ ਤਬਦੀਲੀ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਤੇ ਨਹੀਂ ।
9 / 11 ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਹਫਤੇ ਬਾਅਦ ਨਵ ਕੰਜਰਵੇਟਿਵਾਂ ਨੇ ਬੁਸ਼ ਨੂੰ ਰਾਜੀ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇਰਾਕ , ਈਰਾਨ , ਲੀਬਿਆ , ਸੀਰਿਆ ਅਤੇ ਲੇਬਨਾਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦਲਾਂ ਦੀ ਸੱਤਾ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ , ਅਤੇ ਇਜਰਾਈਲ ਨੂੰ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਦੇ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਕਬੂਜਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਿਸਤੀਨੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦਾ ਮੁਕੰਮਲ ਖਾਤਮਾ ਕਰ ਦੇਵੇ ।
ਲੱਗਭੱਗ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਬਾਅਦ , ਅਮਰੀਕਾ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਬੈਠਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਸੌਂਪਣ ਕਰਕੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਰਣਨੀਤਿਕ ਖੇਤਰੀ ਵਜਨ ਵਿੱਚ ਚੋਖਾ ਵਾਧਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ , ਲੇਬਨਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਿਜਬੁੱਲਾ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੇ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰ ਲਿਆ । ਫਿਲਿਸਤੀਨੀ ਅਥਾਰਿਟੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਹਿਮੂਦ ਅੱਬਾਸ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਫਿਲਿਸਤੀਨ ਪੱਤਰਾਂ ਦੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਫਿਲਿਸਤੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਖੋਹ ਬੈਠੀ ਹੈ । ਪੱਛਮੀ ਟਿਊਨੀਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਸਹਿਯੋਗੀ ਖੋਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ , ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਹਾਰ ਵੱਟ ਤੇ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਅਲਜੀਰੀਆ , ਯਮਨ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਹੁੰਆਂ ਨਾਲ ਲਟਕ ਰਹੇ ਹਨ ।
ਕੈਸਾ ਕਿਸਮਤ ਦਾ ਉਲਟ ਫੇਰ !
ਪਿਛਲੇ ਸੱਠ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ , ਅਮਰੀਕਾ ਮਧ ਪੂਰਬ ਨੂੰ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਜਰਾਈਲ ਅਤੇ ਤੇਲ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਪ੍ਰਿਜਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੇਖਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਸਨੇ ਇਜਰਾਈਲ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਫੌਜੀ ਸਹਾਇਤਾ , ਆਰਥਕ ਸਹਾਇਤਾ , ਰਾਜਨੀਤਕ ਕਵਰ ਤੇ ਸਹਾਰਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਫਿਲੀਸਤੀਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਰੱਖਿਆ ਹੈ , ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਤਨਾ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਲੰਬਿਆਇਆ ਵੀ ਹੈ ।
ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ , ਤੇਲ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਅਲਪਕਾਲਿਕ ਹਿਤਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ , ਸਭਨਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਨਿਰਣੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਰੱਖ ਕੇ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਲਮ ਹਕੂਮਤਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
ਬੱਤੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਈਰਾਨ ਖੋਹ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਝਗੜੇ ਵਾਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੋਈ ਸਬਕ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜੇਗੀ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਤਾਂਘ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਭਾਂਤ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਨਮਾਨ ਕਰੇਗੀ ।
ਜਾਰਜ ਵਾਸਿੰਗਟਨ ਨੇ 1796 ਦੇ ਆਪਣੇ ਵਿਦਾਇਗੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੇਸ਼ ਲਈ ‘ਭਾਵੁਕ ਲਗਾਉ’ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ,"ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀਆਂ ਕਪਟੀ ਚਾਲਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ... ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਈਰਖਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੌਕੰਨੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ , ਕਿਉਂਕਿ ਇਤਹਾਸ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਸਾਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘਿਣਾਉਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।"
-ਆਸਮ ਅਲ ਅਮੀਨ alamin1919@gmail।com
Sunday, February 6, 2011
'ਧੋਬੀ ਘਾਟ' ਬੁਲੰਦ ਕਲਾ ਦਾ ਉੱਤਮ ਨਮੂਨਾ
ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਝ ਨਵਾਂ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਆਮੀਰ ਖਾਨ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਕਿਰਨ ਰਾਉ ਦੇ ਨਾਲ ‘ਧੋਬੀ ਘਾਟ’ ਦੇ ਜਰੀਏ ਕੁੱਝ ਮੌਲਿਕ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਹਨ । ਇਹ ਭੀੜ ਦੇ ਬਿਗੜੇ ਜਾਂ ਅਵਿਕਸਤ ਸੁਹਜ ਸੁਆਦ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਿਬ ਉੱਕਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਸੁਹਜ ਰੁਚੀਆਂ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਵਿਕਾਸ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਜਾਂ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
ਬਾਲੀਵੁਡ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ 70 ਵਿਆਂ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਤਜਰਬੇ ਚਲਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਉਹਦੀ ਪੂਰਨ ਗਹਿਰਾਈ ਵਿੱਚ ਫੜਨ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਚੱਲਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ , ਉਹ ਉਹ ਹੁਣ ਹੋਰ ਵੀ ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਪਸਾਰ ਧਾਰਨ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ । ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਠੋਰ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦੇ ਘੁੰਮਣਘੇਰ ਵਿੱਚ ਘਿਰੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਆਤਮ ਤਲਾਸ ਦੌਰਾਨ ਬੰਦੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੁਪੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਏਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਚਿਤਰਣ ਘੱਟ ਹੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ।
ਫਿਲਮ ਧੋਬੀ ਘਾਟ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਇਰਦਗਿਰਦ ਘੁੰਮਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਪੰਜਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਇੱਕ - ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਪਿਰੋ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜਟਿਲ ਪਲੇਨ ਤੇ ਦਰਸ਼ਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਅੱਛਾਈ ਨਾਲ ਇੱਕਮਿਕਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੰਢਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਯਾਸਮੀਨ ( ਕੀਰਤੀ ਮਲਹੋਤਰਾ ) ਯੂਪੀ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਕੇ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਵਸ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਥੇ ਹੀ ਅਰੁਣ ( ਆਮਿਰ ਖਾਨ ) ਇੱਕ ਪੇਂਟਰ ਹੈ , ਜੋ ਆਪਣੀ ਕਲਪਨਾ ਦੇ ਫਿਲਟਰ ਰਾਹੀਂ ਬਾਹਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੈਨਵਾਸ ਤੇ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹੈ।
ਮੁੰਬਈ ਵਰਗੀ ਭੀੜਭਾੜ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣਾ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹੈ । ਉਹ ਸਮੇਂ – ਸਮੇਂ ਆਪਣਾ ਆਸ਼ਿਆਨਾ ਬਦਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਸਾਈ ( ਮੋਨਿਕਾ ਡੋਗਰਾ ) ਬੈਂਕ ਇੰਡਸਟਰੀ ਨਾਲ ਤਾੱਲੁਕ ਰੱਖਦੀ ਹੈ । ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਸਾਈ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜਨੂੰਨ ਹੈ ।
ਉਥੇ ਹੀ ਫਿਲਮ ਦਾ ਚੌਥਾ ਅਤੇ ਅਹਿਮ ਕਿਰਦਾਰ ਮੁੰਨਾ ਧੋਬੀ ( ਪ੍ਰਤੀਕ ਬੱਬਰ ) , ਜੋ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਦੇ ਨਾਲ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਮੁੰਨਾ ਦਾ ਸੁਫ਼ਨਾ ਫਿਲਮ ਐਕਟਰ ਸਲਮਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਡੀ ਬਣਾਕੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਐਕਟਰ ਬਨਣ ਦਾ ਹੈ ।
ਪੰਜਵਾਂ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਪਾਤਰ ਹੈ ਉਸ ਔਰਤ ਦਾ ਜੋ ਅਰੁਣ ਦੇ ਗੁਆਂਢ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੀ ਬੱਸ ਦੇਖਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਰਹੱਸਮਈ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਬਖੂਬੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ।
ਇਸ ਪੰਜਾਂ ਨੂੰ ਹਾਲਾਤ ਕੁੱਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜਬੂਤ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਸਾਈ ਦੀ ਅਰੁਣ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਇੱਕ ਪੇਟਿੰਗ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਦੋਨਾਂ ਇੱਕ ਰਾਤ ਇਕੱਠੇ ਗੁਜ਼ਾਰਦੇ ਹਨ । ਲੇਕਿਨ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਸਵੇਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਰੁਣ ਸਾਈ ਨਾਲ ਫਿਰ ਕਦੇ ਨਾ ਮਿਲਣ ਦਾ ਬਚਨ ਕਰਕੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਮੁੰਨਾ ਜੋ ਸਾਈ ਦਾ ਧੋਬੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ ਉਸਦੇ ਘਰ ਕੱਪੜੇ ਦੇਣ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਈ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਸਾਈ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੋਰਟਫੋਲੀਉ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਸਾਈ ਉਸਦੀ ਗੱਲ ਮੰਨ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੰਨਾ ਦਾ ਪੋਰਟਫੋਲੀਉ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਸਾਈ ਧੋਬੀ ਘਾਟ ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਵੀ ਉਸਦੀ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
ਮੁੰਨਾ ਦਿਲ ਹੀ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਾਈ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਲਈ ਕੁੱਝ ਵੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਸਾਈ ਉਸਨੂੰ ਸਿਰਫ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਅੱਛਾ ਦੋਸਤ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ।
ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਰਹੱਸਮਈ ਕਿਰਦਾਰ ਹੈ ਯਾਸਮੀਨ ਜੋ ਅਪਾਰਟਮੇਂਟ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਆਏ ਅਰੁਣ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਅਰੁਣ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਰਹਸਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਛੂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀਆਂ ਗਹਿਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਅੱਗੇ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਰੂਹਾਨੀ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਵੱਲ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਹੋ ਤੁਰਦੇ ਹਨ।
ਪੰਜਵੇਂ ਕਿਰਦਾਰ ਨਾਲ ਵੀ ਵਾਰੀ ਵਾਰੀ ਬਾਕੀ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਪਥਰਾ ਗਏ ਵਜੂਦ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਅਤਿ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਕਬੂਲਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਕਿਰਨ ਦੀ ਫਿਲਮ ‘ਧੋਬੀ ਘਾਟ’ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਭਿਨੇ ਕਰ ਰਹੀ ਮੋਨਿਕਾ ਡੋਗਰਾ ਅਤੇ ਕੀਰਤੀ ਮਲਹੋਤਰਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਜੀਵੰਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਭਿਨੇ ਦੀ ਤਾਜਗੀ ਨੂੰ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਕਾਰਕ ਵਜੋਂ ਉਭਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਮੁੰਨਾ ਧੋਬੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬੱਬਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੀਆਂ ਵੱਡਿਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਰਸਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਆਮੀਰ ਖਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤੱਕ ਇੱਕ ਵੱਖ ਟ੍ਰੈਕ ਉੱਤੇ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਰਪੱਕ ਕਲਾ ਦੇ ਜਰੀਏ ਅਰੁਣ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਸੰਗਠਨਕਰਤਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਫਿਲਮੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਉੱਦਾਤਕ ਪਸਾਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
ਇੱਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਕਿਰਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਅਤੇ ਮੌਲਿਕਤਾ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਕਲਾ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਜੀਵ ਏਕਤਾ ਵਿੱਚ ਬੰਨ ਦੇਣ ਰਾਹੀਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦੀ ਧਾਂਕ ਜਮਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ. ਮੁੰਬਈ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤੇਜ ਭੱਜਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਸਮੁਚੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਰੂਹਾਨੀ ਕਣੀਆਂ ਦਾ ਖੱਟਾ ਮਿਠਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਸਕੇ ਇਹ ਕੋਈ ਛੋਟਾ ਮੋਟਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ।
ਇਹ ਫਿਲਮ ਕਿਸੇ ਬਿਘਨ ਦੇ ਬਗੈਰ 95 ਮਿੰਟ ਇਕਸਾਰ ਚਲਦੀ ਹੈ । ਅਜਿਹੇ ਗੀਤਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਜੋ
ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਜਾਵੀਏ ਤੋਂ ਫਿੱਟ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕਲਾਤਮਿਕ ਪ੍ਰਤਿਬਧਤਾ ਦੇ
ਆਸ ਬੰਨਾਊ ਅਹਿਦ ਦੀ ਝਲਕ ਸਾਫ਼ ਝਲਕਦੀ ਹੈ ।
Friday, February 4, 2011
ਗੁਜਰਾਤ ਦੰਗਿਆਂ ਲਈ ਮੋਦੀ ਦੋਸ਼ੀ
2002 ਦੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੰਗਿਆਂ ਲਈ ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੁਆਰਾ ਗਠਿਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਂਚ ਦਲ (ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ)ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ । ਹਫ਼ਤਾਵਾਰ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ‘ਤਹਿਲਕਾ ’ ਨੇ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਦੀ ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਖਬਰਾਂ ਆਈਆਂ ਸਨ ਕਿ ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਨੇ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ‘ਕਲੀਨਚਿਟ’ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ । ਦੰਗਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹਜਾਰ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ।
‘ਤਹਿਲਕਾ’ ਨੇ ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਦੀ 600 ਪੇਜ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੋਦੀ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਸ਼ੱਕੀ , ਉਕਸਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਭੇਦਭਾਵਪੂਰਨ ਸਨ । ਨਰੋਡਾ ਪਾਟਿਆ ਅਤੇ ਗੁਲਬਰਗ ਸੋਸਾਇਟੀ ਕਾਂਡ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਵੀ ਭੇਦਭਾਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ 27 ਫਰਵਰੀ 2002 ਨੂੰ ਗੋਧਰਾ ਵਿੱਚ ਸਾਬਰਮਤੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਕੋਚ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲਗਾਏ ਜਾਣ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰਦਾਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਭੜਕੇ ਹੋਏ ਸਨ ਤਾਂ ਮੋਦੀ ਨੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਘੀ ਪਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ।
ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਅੱਗੇ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਨੇ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਮਜਬੂਰੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਜਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਸੀ ਬੀ ਆਈ ਦੇ ਪੂਰਵ ਨਿਦੇਸ਼ਕ ਆਰਕੇ ਰਾਘਵਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਾਲੀ ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਨੇ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਮਈ 2010 ਵਿੱਚ ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਸੀ । ਇਸਨੂੰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਸਾਰਵਜਨਿਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਰਿਪੋਰਟ ਉੱਤੇ ਸੁਪ੍ਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜਸਟਿਸ ਡੀ ਕੇ ਜੈਨ , ਪੀ ਸਤਸਿਵਮ ਅਤੇ ਆਫਤਾਬ ਆਲਮ ਦੀ ਬੈਂਚ 3 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਕਦਮ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਦੇਸ਼ ਦੇਵੇਗੀ ।
ਮੋਦੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕੀ - ਕੀ
* ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਿਕਾਰਡ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤੇ , ਫਿਰਕੂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ , ਭੜਕਾਊ ਭਾਸ਼ਣ , ਘੱਟਗਿਣਤੀਆਂ ਨਾਲ ਭੇਦਭਾਵ , ਸੰਘ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁਖਤਾ , ਨਿਰਪੱਖ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤਾੜਿਤ(ਟਾਰਚਰ) ਕੀਤਾ
ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕੀ - ਕੀ
‘ਗ੍ਰਹਿ ਰਾਜਮੰਤਰੀ ਗੋਰਧਨ ਜਡਾਫਿਆ , ਜੋ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿਧੇ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਸਨ । ਉਹ ਉੱਤਮ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਐਮ ਕੇ ਟੰਡਨ ਅਤੇ ਪੀ ਬੀ ਗੋਂਦਿਆ ਨੂੰ ਦੰਗਿਆਂ ਫੈਲਾਣ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ । ’ ( ਪੇਜ 168 , 169 ਉੱਤੇ )
‘ਗੁਲਬਰਗ ਸੋਸਾਇਟੀ , ਨਰੋਡਾ ਪਾਟਿਆ ਅਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਹੋਏ ਹਤਿਆਕਾਂਡਾਂ ਨੂੰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਆਮ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਿਆ । ਉਹ ਬਿਆਨ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਹਰ ਕਰਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ’ ( ਪੇਜ 69 )
‘ਮੋਦੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜਾ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘੱਟਗਿਣਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਹਤਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸਖਤ ਨਿੰਦਿਆ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ , ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਫਿਰਕੂ ਮਾਹੌਲ ਭੜਕਿਆ । ’ ( ਪੇਜ 153 )
‘ਜਦੋਂ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਭੜਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ , ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੇ ਬਿਆਨ ਵੀ ਉਕਸਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਨ । ’ ( ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀ ਪੇਜ 13 ਉੱਤੇ )
‘ਇੱਕ ਵਿਵਾਦਾਸਪਦ ਫੈਸਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਮੋਦੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋ ਅਹਿਮ ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਸ਼ੋਕ ਭੱਟ ਅਤੇ ਆਈ ਕੇ ਜਦੇਜਾ ਨੂੰ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਸਿਟੀ ਪੁਲਿਸ ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ ਭੇਜਿਆ , ਜਿੱਥੋਂ ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਦੰਗਾਈਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਸਨ । ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਦੋਨਾਂ ਦੇ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ’
‘ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਨਿਰਪੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੁਲਿਸ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਟਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ’ ( ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀ ਪੇਜ 7 , 8 ਉੱਤੇ )
‘ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਵਾਇਰਲੈਸ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਾ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਮਾਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ । ’ ( ਪੇਜ 3 )
‘ਮੋਦੀ ਭੇਦਭਾਵ ਬਰਤਦੇ ਹੋਏ ਦੰਗਿਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਅਲਪ ਸੰਖਿਅਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ । ਉਹ ਉਸੇ ਦਿਨ 300 ਕਿ ਮੀ ਦਾ ਸਫਰ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਗੋਧਰਾ ਗਏ । ’ ( ਪੇਜ 67 )
‘ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਪੈਰਵੀ ਲਈ ਸੰਘ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਮੁੱਦਈ ਬਣਾਇਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਲਈ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਾਲੇ ਵਕੀਲ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ । ’
‘ਗੁਜਰਾਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 28 ਫਰਵਰੀ 2002 ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਗੈਰਕਾਨੂਨੀ ਬੰਦ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਕੋਈ ਉਪਾਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ । ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਇਸਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ । ’ ( ਪੇਜ 69 )
‘ਮਕਾਮੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਨਰੋਡਾ ਪਾਟਿਆ ਅਤੇ ਗੁਲਬਰਗ ਸੋਸਾਇਟੀ ਹਤਿਆਕਾਂਡ ਦੀ ਜਾਂਚ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ । ਜਾਂਚ ਕਰਤਿਆਂ ਨੇ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਸੰਘ ਵਰਕਰਾਂ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸੇਲਫੋਨ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਨਜਰਅੰਦਾਜ ਕੀਤਾ । ’
ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਅਤੇ ਮਜਬੂਰੀ
ਜਾਂਚ ਦਲ ਦੇ ਕੋਲ ਸਜ਼ਾ ਦਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਨਹੀਂ ਸਨ ।
ਹਾਲਾਂਕਿ , ਦੰਗਿਆਂ ਦੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਉੱਚ ਸਤਰ ਉੱਤੇ ਰਚੀ ਗਈ ਸੀ , ਇਸਲਈ ਦਸਤਾਵੇਜੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ।
ਕੋਈ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਂ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹ ਮੁੱਖਮੰਤਰੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੋਲਣ ਦਾ ਸਾਹਸ ਨਹੀਂ ਵਿਖਾ ਪਾਇਆ ।
ਦਾਗੀ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਦਸਥਾਪਨਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸੇਵਾਨਿਵ੍ਰੱਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਦੇਣ ਦਾ ਬਚਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।
Subscribe to:
Posts (Atom)